Chào mào hiện nay đã có nhiềufan hâm mộ rồi. AE giao lưu ở diễn đàn này và các diễn đàn khác chỉ là phần nổicủa tảng băng chơi Chào mào thôi. Tôi chơi Chào mào thì cũng dạng phọt phẹt. Mấy cách thức chăm nuôi là do tìmtòi, học hỏi, lụm lặt là chính chứ tự đúc rút thì cũng chẳng được bao nhiêu.Bây giờ vẫn còn phải đang học hỏi, tìm tòi về nó. Vậy mà cũng có AE khuyếnkhích, động viên chia sẻ về cách chọn nuôi, chăm sóc chim.
1/ Chọn chimChọn chim đã sànhChọn chim bổi già rừngChọn chim non, má trắngPhân biệt trống mái2/ Thức ăn, nước uốngThức ăn chínhThức ăn bổ sungBổ sung vi chất dinh dưỡng – vô thuốc4/ Phơi phóng, vệ sinh, tắm táp5/ Bảo vệ chim (chỗ treo, tủ áo …)6/ Tập dượt7/ Một số vấn đề khácChim suy lông, nín lôngChim nhát quáChim lâu sungChim bị đèNuôi chim máiChim sợ linh tinhChim chơi cà dựtKhuyết tậtCầu đậuVề giọng chimVận chuyển đi xaĐi đấu, cho cắn, đáĐi bẫy…
Chọn chim đã sành: Nếu có duyên, có cơ hội, có điều kiện mua hay đổi lấy một con CM đã sành sỏi vềnuôi thì theo tôi là cũng tốt. Mặc dù mất đi cái cảm giác thích thú khi thấy emnó tiến bộ từng ngày, mất đi cảm giác chinh phục thành công một thử thách camgo, mất đi cái thú chăm bẵm cho em chim. Nhưng bù lại, mình được hưởng thụngay. Mình được sở hữu ngay một dáng, nết, giọng mà mình thích.
Khi chọn mua một con chim thì điều đầu tiên là bạn phải thích nó đã, rồi mớixét tiếp – nếu không thích, hoặc còn lăn tăn thì không cố mua. Tôi vẫn thườngnói chuyện với AE đã mua thì mua cho đáng, không thì thôi chứ cố lôi về cả đốngchim, tốn cả đống tiền rồi đến lúc lọc lựa ra cũng chỉ còn được có vài ba conthôi – chi bằng khi đi đâu đó mà thấy thích con nào đó, hãy hỏi giá rồi rútđúng = từng ấy tiền … cất đi, coi như đã mua. Rồi đếm xem khi nào “mua” đủkhoảng 10 con theo kiểu ấy rồi, thì mình sách hết tiền ra mua 2 con thực sự vềchơi. Thử vậy xem có hiệu quả hơn không !
Trở lại việc chọn mua chim – vấn đề là chọn như thế nào!Trước hết là về dáng: tôi xin đưa ra tất cả những tiêu chuẩn mà tôi cho là đạtđể các bạn tham khảo. Nhìn vào con chim nó cân đối từ đỉnh mào đến chóp đuôi làđẹp.
Chi tiết thì cơ bản là:– Mào: gốc mào to, khi mào dựng lên thì phải thẳng cạnh từ giữa mào xuống hếtcổ – không gấp khấc ở cổ (nếu gấp khấc càng to thì gốc mào càng nhỏ – chim kémbền). Ở trên đầu con chim, phần lông nào dựng lên thì tính là mào. Từ giữa màolên đỉnh mào phải gom gọn. Đỉnh mào nhọn, không loe hoe. Mào càng cao thì nhìnchim càng uy nghi, đĩnh đạc. Mào thẳng đứng gọi là mào đinh, chim bền bỉ, nhiềunước chơi hay, nhìn nó hào hoa phong nhã; Mào cong về phía trước là mào lân,chim dữ dằn, bản năng đàn áp, nhìn nó uy nghi oai dũng.
– Yếm: theo tôi thì chính cái yếm là nét chính tạo ra sự quyến rũ, thu hút củacon CM. Nó cùng với cái mào đặt trùm lên đầu, quàng qua cổ, thả xuống 2 bên vaivới màu sắc đen đậm khác biệt với màu nâu và trắng còn lại – tạo cho nó mộtdáng dấp và phong thái uy nghi mà chỉ CM mới có. Yếm đẹp thì phải đen đậm cùngmàu với mào, càng dày càng đẹp, càng sâu xuống hai bên vai càng quý phái, càngkhít càng quyễn rũ … Hai bên yếm cân đối thì nhìn con chim rất đẹp (hàng nàyhơi bị hiếm).
– Mỏ: mỏ chim cần mảnh, thường thì nó bo tròn trịa nhưng vớ được con nào mỏ cócạnh rõ rệt (mỏ ba lá) thì quý – thứ này lắm mồm, to mồm, dễ sung. Hai bên mépcàng rộng giọng chim càng to vang, ra đấu càng uy lực.
– Mí, má: mí đỏ không những là đặc điểm để báo hiệu chim đã trưởng thành hãychưa mà nó còn là điểm xuyến độc đáo, tô điểm cho nét mặt của con chim – nhưthể họa sĩ “điểm nhãn” để lấy cái “sắc thần” cho một bức họa chân dung vậy. Míđẹp cần gọn, sắc phải thật tươi, thật sáng. Đặc biệt là hai mí phải đều nhau,thật cân đối – điểm xuyến mà lệch lạc thì còn ý nghĩa jì !?. Má chim là phầnđược khoanh bằng một vệt lông đen ở ngay trên xương hàm. Má chim phải cân đối,hơi phồng đều nhau, vệt ngăn cách càng mảnh càng tốt – mặt chim dữ, nhưng khôngđược đứt quãng, lông má phải trắng mịn.
– Hầu: chim đẹp hay không, cái hầu nó góp phần quan trọng. Hầu chim không nhữngtạo dáng mà nó còn báo hiệu nết chim bền, dữ, giọng chim khỏe, vang. Hầu chimlà phần từ gốc mỏ dưới xuống cổ. Hầu to thì làm phần lông phồng căng lên, hầunhỏ thì phần lông ấy chỉ phùng phùng lên thôi.
Các bạn chú ý đặc điểm này để đánh giá về cái hầu cho chính xác. Đôi khi conchim nó có hầu to nhưng mà do phần lông chỗ đó bị bết lại, hoặc bị rụng đi thìnhìn thấy nhỏ hoặc ngược lại, hầu nhỏ nhưng do lông xù lên lại cứ tưởng là to …
Để nhìn chính xác thì các bạn nhìn cái xương ở cổ, dưới xương hàm ấy, nó đưa ralàm cho phần hầu căng to ra là com chim có hầu to và ngược lại, còn chỉ nhìnlông lá mà xét thì dễ bị nhầm lắm. Chim có hầu to thì đẹp, thường là nết bền,chim dữ, giọng tốt. Ngược lại chim hầu nhỏ thì thường có giọng đôi, giọng nhỏnhưng lại đanh, vang.
– Mình chim: mình em chim nhìn chung phải thon dài, nhìn như con thoi đan lướicá thì mới đẹp. Bộ lông chim khỏe là phải bóng như tơ, mượt như nhung, ôm épgọn vào thân hình.
– Vai: Vai phải nở nang nhìn con chim mới có lực, giúp cho bộ cánh nó linhhọat. Vai nở thì nhạy cánh – chim siêng giang, búng. Vai nở mà hơi sếch lên nữathì tuyệt vời, nó làm cho bộ cánh lúc nào cũng xệ xệ như đang cự nhau – chimđẹp, quý.
– Ngực: nở, ưỡn ra, có lằn giữa ngực mới tốt, nhìn con chim nó lực, đẹp. Ngựcto thường phổi bự – giọng chim vang, khỏe, chim bền nước.
– Lưng: hơi gù thì đẹp – chim có dáng đứng chữ C (lưng tôm). Phần thắt lưng, làphần phía trên hai đùi chim, cần thon gọn (chim có eo) – phần này chỉ khi chimđứng giang cánh hoặc là khi … làm thịt nó thì mới thấy, hic!
– Cặp cánh: gọn, lông cánh không tưa, dài quá phao câu, ốp gọn như 2 cái vỏtrai hai bên hông chim thì nhìn mới thích. Cặp cánh đừng có xếp chéo nhau trênlưng – như vậy chim chưa có lửa, cánh là phải vai sách lên, đầu cánh xệ xuốngnom mới khí thế.
– Chân: đùi, cẳng phải dài. Đùi cần to chứ cẳng đừng to quá – nhìn xấu. Ngónchân thì phải to, dài. Móng thì cần to, ngắn gọn và cong đều. Cẳng chim mà càngtròn, bóng thì chim càng non tơ và ngược lại.
– Bộ lông đỏ ở phần hậu môn: nhìn như củ tỏi là đẹp, cần nhìn thấy nó phân biệtrạch ròi với phần lông khác thì mới tốt.
– Đuôi: đuôi phải dài và phải xếp thật gọn (đuôi một cọng). Đuôi phải đủ và đềuđể khi giang cánh xòe đuôi nhìn mới đẹp mắt.
Tiếp theo là về nết – lối chơi của con chim:Cái này thì mỗi người thích mỗi kiểu, có người thích chim lăng xăng, năng động;có người thích chim trầm tĩnh điềm đạm. Về nết thì tôi xin nói chung chungthôi:
– Nết bền: Chim chơi bền bỉ ngày này qua tháng nọ. Cảm giác như nó không biếtmệt là gì, cứ đều đều chơi như thế.
– Nết siêng: là nó chơi suốt ngày, mau mồm miệng, lúc nào cũng chơi được từ sángtới tối, hế móc ra là chơi.
– Nết dữ: là chim có bản tính cô hồn chuyên muốn chèn ép bắt nạt kẻ khác, khiđấu thì cố to mồm hơn, khi đá thì cố khỏe hơn, chim dữ thường hay chẻ nẹt đểtrấn át chim khác.
– Nết đằm: đằm chứ không phải hiền nhá – nết này hiểm. Con chim nó vẫn chơi đềuđều nhưng mà không lăng xăng, nó biết làm thế nào để chim kia phải sợ nó – nhìnnó có cái thần rất khác biệt với đám kia.
– Kết hợp: có nhiều nết trong một con chim.
– Lối chơi của chim CM: Về cơ bản thì có:
+ Giang cánh xòe đuôi: lối này làm mát lòng “điểu sĩ”! Chim đứng cầu dang rộng2 cánh xòe đuôi, đôi khi kết hợp sổ, chẻ.+ Chớp: 2 cánh máy liên tục trong khi xáp đấu.+ Rũ: chim xếp mào lại, đầu lượn như lươn, lưỡi lè như rắn, mình uốn như vũ nữHa-oai, cánh + đuôi vỗ nhẹ nhịp nhàng như đàn cò bay chậm. Nhìn có vẻ đẹp vậynhưng nó làm thế là để … chọc tức đối thủ là chính, với lại là để tán gái đó,thông qua tán gái để chọc tức đối thủ. + Bu, chụp: Chim đấu cứ hay nhảy bổ về phía đối thủ, chụp nan lồng, thò đầu rarướn về phía giặc đòi cấu xé …+ Nhứ: Con chim khi đấu nó vừa chớp cánh vừa giật giật hướng về phía đối thủcủa nó – cái lối này là dễ “tiễn đưa” đối thủ nhất, nhiều con chẻ nẹt tóac tóacchứ không nguy hiểm, hiệu quả như cái lối quái đản này.+ Chao: Chim chao bên này, bên kia cầu như kiểu vừa bỏ chạy vừa rủ rê. Lối nàythường có ở chim mồi sành hay đi bẫy.+ Kết hợp: chim có nhiều lối chơi như ở trên.
Về giọng chim CM thì cứ xoay quanh mấy âm thanh witch witch whèo whèo thôi.Cơ bản có:– Rao: chim hót giọng bình thường, hót đều đều để thỏa cái bản năng trời phúcho nó. Rao là khi nó đứng một mình, tâm trạng phấn chấn, nó đứng thẳng vươn cổra hót. Chim rao càng nhiều thì là càng siêng. Giọng rao hay là phải to, khỏe,có độ vang, đều đặn và chuyển đổi âm điệu luyến láy. Chứ cứ rao như rao kẹo kéothì nghe một chặp là oải người rồi.
– Whitch: là tiếng chim kêu – nó whitch để gọi bầy, chỉ có 2 hoặc 3 âm tiết.chim whitch nhiều thì không tốt, nhưng khi treo trong rừng nghe tiếng whitch nóvang vang cũng cảm giác run người.
– Sổ: là giọng hót đấu, là giọng rao nhưng gắt gỏng, ngắn nhưng đanh hơn giọngrao. Giọng sổ phải to, gắt, đổi đảo liên tục thì mới tốt – nghe mới ép-phê. Khicon chim sung nó đang rao mà có con khác “chõ mõm” vào là nó chuyển qua giọngsổ – ôi thôi rồi … nghe mà sướng tái tê …
– Chẻ: em chim nó sung tột độ thì nó ré lên, chẻ là tiếng sổ quíu của nó – khinó muốn tuôn ra một tràng âm thật dài trong thời gian thật ngắn thì nó chẻ.Tiếng chẻ uy lực thì phải gắt, dài, âm phải thanh và vang. Có nhiều con chimkhi nó ra giọng chẻ là lũ chim kia giật mình nhốn nháo, có ku trốn tuốt xuốngđáy lồng nhòm lên ngơ ngác cứ như né bom …
– Rọt: Cũng là tiếng kêu lúc chim xung, phấn khích, rọt là chuỗi âm có biên độngắn, nhanh nhưng dài phát ra từ họng của con chim, khi rọt thì con chim nó kohá mỏ mà chỉ rung rung 2 mỏ cho âm bật ra thôi. Tiếng rọt như là một hình thứcđề-ba, khởi động cho một cuộc chửi nhau tơi tả.
– Nẹt: là tiếng whet mạnh, đanh, đay nghiến, có khi chỉ có một âm, có khi 4-5âm. Nó nẹt là để quát đối thủ trấn át theo kiểu to mồm hàm hồ. Kiểu như mìnhquát trâu bò khi chúng sực lúa vậy.
Về chọn chim sành thì cơ bản là như vậy, hy vọng đã góp thêm thông tin cho cácbạn khi chọn mua chim./.
Chọn chim bổi già rừng:Nếu mới bắt đầu chơi CM thì theo tôi là không nên chơi chim bổi jà rừng, vì dễnản lắm. Lúc mới bắt về còn mướt mát thế mà sau một thời gian ngắn thôi là nhìnem chim nó xác sơ, đầu mào, đuôi cánh toe toét hết. Nhác thấy bóng người lànhẩy thúc tưng bừng. Tuy nhiên nếu bạn thích chọn nuôi bổi jà rừng thì có mộtsố đặc điểm để có thể nâng cao xác xuất chọn được một con chim hay.
Việc chọn được một con ưng ý trong lồng bổi đã khó rồi, việc bắt ra cho đúng lànó là điều khó gấp chục lần – khi mà lồng bổi có cả trăm con, đưa vợt vào làchúng bay tán loạn lên, chủ quầy bắt ra đâu có jì đảm bảo đó đúng là con chimbạn chọn. Vì vậy, khi chọn được chim rồi, bạn phải để ý một đặc điểm nhận dạngđặc biệt nào đó để yêu cầu chủ quầy bắt ra cho đúng con chim bạn chọn (một vệtphân trắng dính trên cánh hoặc là một cọng lông tơ vướng ở ngón chân chẳnghạn).
Khi chọn chim thì cần ngồi im mà nhìn, hạn chế cử động. Đi lựa chim trong lồngbổi mà xông xáo quanh lồng thì có mà cả ngày chẳng lựa được con nào. Bạn nên đichọn vào lúc khoảng 9h30 – 10h sáng hoặc 2h30-3h chiều là tiện nhất, vì lúc nàyđa phần chim đã no rồi, nó ít bay nhảy nếu không bị động lồng, với lại giờ đómà có con nào còn mon men đi tìm ăn thì nên bỏ qua đi, con đó yếu quá khôngtranh lại mấy con khác ngay trong lồng bổi thì còn để ý làm jì!? Hơn nữa đichọn vào giờ đó thì nắng ấm làm bộ lông của nó ôm vào người hơn dễ chọn dánghơn.
Chọn bổi già thì bạn cần phải nhìn tướng con chim, thấy nó cân đối, đẹp làđược. Mình chim thon, dài, được quả lưng hơi gù thì đẹp. Chim bổi trong lồngtập thể thì không lộ nhiều thông tin cho mình chọn đâu. Chỉ cần xem mào có dài,dầy không. Bộ yếm càng đậm càng tốt.
Chọn chim có mặt to nhưng không bị xù lông, mình dài, đuôi, cánh dài là đẹp.Đầu mào, đuôi phải còn nguyên, không toét ra là chim khôn, hoảng bay thúc lồngnhưng biết giữ cho không bị tổn thương (Lồng bổi thì thường được bọc = lướiruồi nên chim ít bị toác đầu nhưng nếu chim đần thì bộ đuôi vẫn bị xơ).Chân nhỏ, cao, ngón chân to, dài, móng phải còn nguyên (chắc rồi, chứ mà bànchân 4 ngón cưa 2 còn 2 thì nói chi nữa …!??), móng to, ngắn và cong đều làđẹp. Chọn chim mỏ mảnh, hai mép rộng, xương hàm bạnh ra là tốt.Chọn hai mí đều nhau, gọn. Khi nhắm được một con rồi thì bạn nên so sánh nó vớimấy đứa chung quanh, thấy nó có phần nhỉnh hơn thì yên tâm bắt nó ra được rồi.
Việc chọn chim bổi jà thì ngoài việc chọn dáng tướng, một số chi tiết cơ bảnnhư trên, bạn còn phải tìm xem nó có những điểm nào làm cho bạn … không thích.Điều này tôi học được của các bạn trên diễn đàn. Theo tôi thì nếu tìm ra đượckhoảng 3 điểm cố định làm cho mình không thích nó thì nên bỏ qua nó, chọn conkhác …
Chọn chim là một khâu rất quan trọng trong “sự nghiệp nghiện chim” của bạn.Ngay từ đầu, bạn khó tính bao nhiêu, thì về sau này bạn sẽ được hài lòng bấynhiêu. Chính vì vậy, không nên quá dễ dãi nếu bạn có nhiều sự lựa chọn.
Chọn chim non, chim má trắng:Nếu bắt đầu chơi chào mào thì theo tôi là nên chọn chơi loại này. Thời gian đầumới bắt về thì lũ này rất nhát, nhưng chúng cũng rất nhanh dạn dĩ và cũng dễ chămsóc.Chọn chim má trắng thì cơ bản là như chọn bổi jà, nhưng bạn lưu ý là ưu tiênchọn những con mào dài (Bạn phải để ý mấy cọng lông mào luơ huơ để xác định độdài của nó) và đặc biệt là dài đòn, mập ốm to nhỏ không quan trọng, quan trọnglà dài đòn.Vì khi ở rừng thì có thể nó ăn uống thiếu chất nên không to, nhưng những con cóbản cốt tốt thường là những con chân cao + dài đòn. Đem về nuôi trong lồng choăn uống đầy đủ thì nó sẽ bung hết bản cốt tiềm ẩn ra, lúc đó mới thấy lợi hại.
Chim mái thường thì nó nhỏ hơn trống (to chỉ = khoảng 2/3 đến 3/4 chim trốngthôi). Chim mái thường có đầu nhỏ, mào thấp, cui chứ không nhọn đỉnh. Bàn chânchim mái thường nhỏ nhắn, móng nó nhìn mảnh mai. Lông chim mái thường mềm vàmịn hơn chim trống. Sắc mặt chim mái thường thì nhìn nó hay ngơ ngơ ngác ngác.Trong bầy mà có con nào lúc đứng một chỗ mà hay nhìn ngang nhìn dọc thì rấtnhiều khả năng đó là phái yếu. Cảm giác chung khi nhìn vào một con chim mái là:nhỏ con, gọn gẽ, ít nhảy nhót nhưng hay nhìn dáo giác, đặc biệt là nhìn nó hiềnhiền tội tội.Về chim mái thì tôi cảm được nhiêu đó thôi, tả thêm một chặp nữa nó ra .. chimtrống mất.
P/S: Vì viết xong post lên luôn nên mình ngại post lắt nhắt mất công. Nếu AEthấy bài dài quá thì báo cho mình, mấy bài sau, viết xong mà lê thê thế này thìmình sẽ ngắt ra để đọc cho đỡ ngán.
Chăm sóc Chào mào:Chăm sóc Chào mào là cả quá trình kết hợp nhiều vấn đề: thức ăn, nước uống,thuốc thang, phòng và trị bệnh thường gặp, vệ sinh, bảo vệ, tập dượt … Theo tôithì đối với chăm sóc Chào mào (hay đối với bất kì loài nào khác) thì các khâutrên đều quan trọng như nhau, không thể coi trọng hay xem nhẹ khâu nào cả.
Đương nhiên, nuôi chim chỉ để giải trí (đại đa số) – vì vậy, tuỳ điều kiện mỗingười, cần có thời gian biểu cho việc chăm sóc lũ chim trong tuần. Chăm có kế hoạchvà định hướng như vậy khi làm quen thì sẽ đỡ mất thời gian, đỡ mất công và đặcbiệt là sẽ không bị quên, không bỏ sót nếu nhà nuôi nhiều chim. Hơn nữa, làmnhư vậy là bạn đang dịu dàng áp đặt một trật tự kỷ luật cho lũ chim ở nhà.
Thời gian chăm chim cần phải được bố trí hợp lý nữa. Đừng để đến một lúc nàođó, ta giật mình thốt lên “Ôh, thì ra bấy lâu nay mình làm tôi mọi cho cái lũchim trết tiệt này àh ?!!”
Phần này mỗi người, mỗi vùng có cách chăm riêng nhưng cơ bản là đều có hiệuquả. AE đọc nếu thấy không đúng, hoặc có cách chăm khác thì trao đổi lại đểcùng học hỏi kinh nghiệm của nhau – mục đích viết bài của tôi chỉ có vậy, mongAE nhiệt tình tham gia.
I/ Chế độ dinh dưỡng:
1/ Thức ăn cho Chào mào:Thức ăn chính: quan điểm của tôi là không quá cầu kỳ đối với các thành phần củacám. Chào mào có nhiều nguồn thức ăn bổ sung, nhiều nguồn cung cấp bổ sung vichất dinh dưỡng nên đối với cám ăn hàng ngày của nó, theo tôi chỉ cần đủ chấtdinh dưỡng cơ bản là ok. Cám chim thì có nhiều hãng sản xuất, đóng gói bánnhiều trên thị trường, có thể mua về trộn thêm thuốc (nói kỹ phần sau) và mộtsố thành phần bổ sung như trứng, tép khô lạt, tôm … Tôi nói vậy không có nghĩachê bai cám tự làm. Nếu có điều kiện, chọn được một công thức hợp với chim thìtự làm cám cho chim theo các thành phần đó là tốt nhất.
Đối với cám tự làm hay với cám bán sẵn, sau khi mở gói thì không nên để quá 1tháng. Nhiều khi nhìn cám vẫn tươi nguyên, mùi vẫn thơm ngậy nhưng đã có một sốchất khi tiếp xúc với không khí nó bị biến đổi gây rối loạn tiêu hoá.
Một điều quan trọng nữa, đã được nói đi nói lại nhiều rồi, nhưng tôi vẫn xinnhắc lại: khi đã xác định được công thức cám thích hợp rồi thì phải theo đuổicông thức này lâu bền, tuyệt đối không được đột ngột thay đổi các thành phần cơbản của cám.
Lý do là: cơ thể của chim đang thích nghi, đang phát triển bình thường với cácthành phần cơ bản nào đó rồi, việc trao đổi, hấp thụ chất đang được diễn rabình thường, nhưng đột ngột bị ngắt đi, thay vào một chất khác – điều này làmchim bị shock, cơ thể của nó vừa bị thiếu hụt các chất quen thuộc (bị cắt đi)vừa phải đối phó với mấy thứ lạ lẫm (mới bị tống vào).Nhẹ thì chim bị rối loạn tiêu hoá, suy nhược một thời gian, khi nào thích nghivới cám mới thì phát triển bình thường. Nặng thì đi tiêu chảy dài ngày, xù lông,thay lông bất thường, suy dinh dưỡng, suy kiệt, quy tiên … Muốn đổi cám thì bắtbuộc phải làm từ từ, bạn trộn hai loại cám vào với nhau rồi hàng ngày rút dầntỷ lệ cám cũ đi, tăng dần tỷ lệ cám mới lên.
Về công thức làm cám thì ở diễn đàn cũng đã nói rất nhiều, với lại tôi cũngkhông muốn giới thiệu một công thức cố định. Tôi chỉ xin đưa ra (đề nghị) mộtsố thành phần chính cho cám Chào mào:
– Các loại cám cho gia cầm bán đóng gói sẵn (Cám Ba vì, cám Con cò …),– Trứng vịt, trứng gà: nếu trộn 10 quả thì lấy 10 lòng đỏ + 3 lòng trắng. Nếukhông có điều kiện phơi, sấy thì nên luộc chín rồi cà nhỏ ra để trộn sau đóphơi, sấy thật khô. Cám trộn trứng thì mỗi mẻ làm cho ăn trong vòng 15-20 ngàythôi,– Trứng vịt lộn, trứng cút lộn,– Thịt rắn mối, thịt bò, tôm tươi,– Tép lạt khô: theo tôi cái này chủ yếu cung cấp thêm can-xi,– Bột ngũ cốc hoa quả (bột dinh dưỡng dành cho trẻ em),– Cơm nấu từ gạo nếp lức: thứ này nóng, nếu chọn thì nên cho ít thôi.
Thức ăn bổ sung: Thức ăn bổ sung đối với Chào mào là trái cây, côn trùng.– Trái cây: Chào mào đặt biệt thích chuối (zám nó có họ hạng với … khỉ ??!). Cóđiều kiện thì cho ăn chuối tây (chuối cúng) là tốt nhất, không làm cho chim bịtiêu chảy. Ngoài ra nó cũng thích ăn nho, cà chua, hồng, cam quýt ngọt, dưa hấu… – nói chung là các loại trái cây chín có vị ngọt. Về liều lượng thì trong mộttuần có ít nhất 3 ngày chim được ăn trái cây.
Chào mào cũng thích ăn khoai lang, khoai tây, khoai mỳ, cà rốt luộc – thứ này chonó ăn nhiều cũng tốt (bạn phải luộc lên, nếu không thì nó không thể nào nhánổi).
– Côn trùng: Cào cào non là lựa chọn số 1, nhưng có con thích ăn cào cào, cócon không thích, không ăn, bạn phải tập cho nó ăn bằng cách cho nhịn đói rồi đểmấy con cào cào vào cóng (bẻ cẳng cào cào đi, chỉ cho nhúc nhích được thôi). Cóđiều kiện cho ăn đều đặn hàng ngày thì quá tốt, nếu không thì vài ba ngày choăn một lần, mỗi lần chừng 5-7 con là vừa.
Sâu quy: cho ăn ít thôi, ăn cho vui, cho đỡ nhạt mồm thôi – như thể mình cắnhột dưa vậy. Không nên cho Chào mào ăn nhiều sâu. Mỗi tuần mỗi con chào mào ănchừng 1,5-2 muỗng cà phê sâu là vừa. Không nên cho Chào mào ăn dế – dế hăngkhông hợp với Chào mào. Bạn cũng không nên tập cho Chào mào ăn thịt bò, thịtheo tươi sống, tôm tươi – không tốt cho hệ tiêu hoá của nó.
Có điều này các bạn cần lưu ý: khi dọn lồng chim thì hay có mấy con sâu bị kuchim làm vãi xuống đáy lồng. Các bạn tuyệt đối không được tiết kiệm = cách chonó ăn lại mấy con đó, mà phải làm mấy lỗ nhỏ ở đáy lồng để sâu vãi lọt hẳn đi.Sâu vãi nó sống nhờ phân chào mào, cho ăn lại như vậy khác jì bạn cho Chào màoăn phân của chính nó – ruột gan nào chịu nổi ?!
Nước uống: Nước uống cần sạch sẽ là đủ rồi, không cần phải đun sôi để nguội chicho cầu kỳ, nên lấy nước từ bể hay lu chứa để không còn hơi thuốc clorua trongnước máy. Cóng nước không để quá 03 ngày, không để rong bám, đặt biệt, nếu ôngchim ị vào là phải đem ra thay ngay. Gớm! có nhiều ông nuôi chim nhiều quákhông chịu dọn dẹp để cho cái cóng nước như cháo loãng mới chịu thay … Cóngnước thì bạn nên để cóng sành để tiện theo dõi – chim có thể nhịn đói được chứtuyệt đối không thể nhịn khát.
Bổ sung vi chất dinh dưỡng – vô thuốc: Vấn đề này tôi định không viết, vì thuốclà con dao hai lưỡi, khi sử dụng thuốc phải hết sức cẩn thận và phải theo dõisát sao bầy chim. Về vấn đề này, các bạn chỉ nên tham khảo thông tin – hiểuthật rõ thì mới làm, không áp dụng một cách máy móc. Đắn đo mãi rồi cũng viết ra luôn, không lại có người trách : “Đã học mót đượclại cờn bầy đặt giấu nghề …!!!”
Các bạn nhận thấy Chào mào dễ chơi, nhanh sung là do chế độ ăn uống tự nhiêncủa nó – đầy đủ chất dinh dưỡng và đầy đủ vitamin cần thiết. Nếu có điều kiệnmua thuốc chuyên dụng cho chim thì cứ theo hướng dẫn sử dụng mà thực hiện, cònnếu không có điều kiện thì vẫn có cách bổ sung vi chất dinh dưỡng cho nó thôngqua các loại thuốc dùng cho người – tôi sẽ cố gắng giới thiệu các loại thuốcđược bán phổ biến ở hiệu thuốc.
Thuốc trộn vào cám thì có Carbomango – hoặc các loại thuốc tiêu thực để hỗ trợhệ tiêu hoá, bước đầu tiếp xúc với thức ăn mới, ENEVON C viên thuốc hình connhộng màu cam (hình như 2000đ 5 viên). 2 viên Carbon + 2 viên ENE nghiền nhuyễnra trộn với 1kg cám cho chim ăn hàng ngày.
Thuốc trộn vô nước cho uống thì dùng các loại thuốc bổ dành cho trẻ em dưới 1tuổi – có rất nhiều loại được bày bán đầy giẫy ngoài hiệu thuốc. Tuỳ điều kiệnmà chọn một loại rồi dùng lâu dài cho cả bầy chim, không cần thiết phải chọnloại đắt tiền làm jì cả.
Các giai đoạn vô thuốc – loại thuốc, cách thức, liều lượng:
– Chim bổi, chim non mới bắt về: Loại này cần phải được vô thuốc ngay, với liềulượng thấp nhất rồi tăng dần lên. Cho ăn cám có thuốc hàng ngày. Đối với thuốccho uống theo nước: lần đầu bạn pha khoảng 0.2-0.3 cc vào 2/3 cóng nước chochim uống, sau 3 ngày thì ngưng, lấy cóng ra rửa thật sạch rồi cho uống nướcsạch bình thường. Bạn theo dõi chim trong vòng một tuần, nếu chim vẫn bìnhthường thì khoảng 7-10 ngày sau nâng liều lên 0.3-0.4 cc vào 2/3 cóng nước, chouống liên tục trong 3 ngày và lại ngưng để theo dõi như trên.
Thời gian đầu vô thuốc chim sẽ đi phân hơi lỏng màu vàng kéo dài khoảng 2-3ngày – điều này bình thường.Nếu chim hợp thuốc thì nó sẽ trở lại bình thường thôi. Bạn theo dõi thấy connào đi phân lỏng hơn bình thường là phải ngưng ngay, lại giảm liều xuống vànâng lên lại chậm hơn. Không pha quá 0.5 cc thuốc vào 2/3 cóng nước, mỗi lần vôthuốc thì không kéo dài liên tục quá 3 ngày. Các bạn phải hết sức chú ý vấn đềnày.
Thuốc nó sẽ có tác dụng từ từ khi được dùng đúng liều (khó khăn là mỗi con chimchỉ hợp với một liều lượng nhất định – cái này tự các bạn phải theo dõi và xácđịnh). Đến khi thấy thuốc có hiệu quả, nhiều người sướng quá tăng liều lên làmcho em chim shock thuốc quy tiên luôn rồi ngồi than trách …
Sau khi xác định được liều lượng thì cứ sau mỗi tháng vô thuốc một lần.Chim non hoặc chim bổi mới bắt về nếu được vô thuốc đầy đủ thì nó phát triểnrất tốt – sau khi thay lông nó sẽ bung hết bản cốt ra, lộ hết dáng tướng, lônglá mượt gọn và ra lông rất nhanh.
– Chim thuần thì sau 1 hoặc 2 tháng vô thuốc một lần, tuỳ vào điều kiện của bạncó cho nó ăn được nhiều thức ăn bổ sung hay không. Nếu nhiều thức ăn bổ sungthì thời gian giữa 2 lần vô thuốc dài ra, và ngược lại.
– Chim thay lông: khi chim chuẩn bị thay lông và mới bắt đầu rụng lông thìkhông vô thuốc – vì có thể sẽ làm nín lông luôn. Khi thấy chim bắt đầu ra lôngnon thì bắt đầu vô thuốc, liều lượng như đối với chim non và chim bổi mới bắtvề.
Khi bắt đầu vô thuốc thì bạn phải chịu khó quan sát theo dõi bầy chim của mình.Mỗi con sẽ hợp với một liều lượng khác nhau, vì thế bạn phải nhớ và cho thuốccho “đúng người đúng tội”. Và lúc nào cùng phải nhớ “Cái jì dù có tốt mấy đinữa, nhưng quá lố thì sẽ tai hoạ”. Tôi mua một lọ thuốc, cho hơn 10 con Chàomào mà cả 6 tháng nay chưa dùng hết một nửa.Cơ bản về chế độ dinh dường cho Chào mào là như thế, AE nào có chế độ khác thìtrao đổi thêm. AE mình cùng học hỏi giao lưu với
Chế độ vệ sinh:“Đồ nghề” để bắt đầu chơi Chào mào, tối thiểu bạn phải sắm:
– Lồng chim: Lồng vuông hay tròn jì tuỳ sở thích người chơi, lồng Chào mào thìloại tầm 52-56 nan là vừa, khoảng cách nan thì đủ chỗ để ông ku thò đầu rangoài là được. Nếu sử dụng lồng tròn thì nóc lồng nên dùng nan đôi hoặc nan 3.Vì lúc bay hoảng hoặc lúc xáp lồng cho cắn nhau, Chào mào nó thường hay vươnlên phần nóc và bị kẹt đầu vào phần uốn giữa nóc lồng và thân lồng. Hic, nó bịtreo cổ như thế thì khốn khổ lắm, giãy hoài mới lọt ra được, lông lá tung toéxác xơ ra, bị đơ cả cổ, đau 2 bên hàm – chim đang sung mà bị vậy thì còn nói jìđược nữa – bị xong nó sẽ hoảng, nhát trở lại mất cả tháng.
Lồng tháo đáy thì tiện cho việc dọn vệ sinh lồng, nhưng tháo hay không tháo thìvẫn nên dùng lồng đáy kín để tránh gió lùa thốc từ dưới lên – nguy hại cho ôngku chim. Khi lồng để không không sử dụng thì bạn nên kéo cửa ra, để nhỡ có ôngku chuột nào muốn vào thám hiểm thì có đường ra vào, nếu không ông í sẽ cắn nanchui vào, xong lại cắn nan chui ra – phiền toái cho ông í và cho cả mình nữa.
– Áo lồng: Theo tôi cái áo lồng rất quan trọng – nó có nhiều tác dụng: tủ ấmcho chim, tránh gió lùa. Đối với chim bổi mới bắt về thì nó còn là chỗ núp kínđáo giúp chim bớt căng thẳng, Đối với chim thuần thì áo lồng che mặt không chogiang hồ thấy nhau – có tác dụng kích sung chim, khi vận chuyển đi xa thì phảitủ áo lồng, áo lồng góp phần hạn chế mèo, chuột tấn công chim vào buổi tối nữa.Mỗi một lồng chim cần có một áo lồng và cần phải được sử dụng hợp lý. Treo chimra ngoài cho chơi thì cuộn hết áo lên, khi cất đi thì trùm lại để hở ½ lồng ra,tối thì tủ kín lại.
Đối với chim bổi mới bắt về thì nhất thiết phải tủ áo lồng lại nhưng không đượctủ kín mít, ban đầu thì hé sơ chỗ phần cửa lồng ra, rồi mở ra từ từ đến khi nàomở hết được ½ lồng là tạm ổn. Làm như vậy nó sẽ mau dạn hơn, lý do là: chim mớibị tống vào lồng thường nó hoảng sẽ nhảy lung tung, thấy jì cũng sợ, cũng nhảy,càng nhảy thì đầu đuôi càng toét ra, càng đau, càng đau thì càng nhát, càngnhát thì càng nhảy … cứ luẩn quẩn mãi vậy thành thử con chim nó lâu dạn. Khôngcó áo thì nó cứ thấy chỗ nào thoáng là xăm đầu xông ra, có cái áo, nó có chỗnúp kín đáo, hễ động là nó bu vào đâu đó trong áo và yên tâm nghe ngóng.
Đối với chim bổi mà tủ kín mít hết lại thì cũng không ổn, nó nghe động đì đùngbên ngoài nhưng mà không thấy, không hiểu chuyện jì đang xảy ra ngoài í thìnghĩ cũng khiếp, phải hé ra cho nó đừng có bị tò mò, nghi ngờ rồi nghĩ ngợilinh tinh. Phải tạo điều kiện cho nó lén nhìn ra, thấy sợ thì có chỗ trốn, cứvậy từ từ nó quen và nhanh chóng dạn dĩ. ở trong áo nó cứ thấy dáng người điqua đi lại hoài thì cũng quen dần và dạn với người.
– Bộ cóng: Cần phải có tối thiểu là 3 cóng: 1 đựng cám, 1 đựng nước, một đựngsâu. Cóng nước thì nên dùng cóng sành, cóng thuỷ tinh loại trong để dễ theo dõi,đảm bảo nước sạch và luôn luôn có nước.Nước hay cám jì thì cũng không nên để lâu quá 3 ngày. Khi châm cám cho chim cácbạn lưu ý là không nên cứ thế đổ cám thêm vào cóng mà nên chịu khó lấy cóng cámra, lấy hết phần cám cũ ra để kiểm tra xem có bị mốc hay không, đổ cám mới vàorồi đổ cám cũ lên trên. Làm như vậy để đảm bảo là ông ku chim không bị xơi cámmốc.
Cám để trong cóng tầm 5 ngày là bị mốc, mà thường thì mình chu đáo, đâu có đểhết sạch mới châm, nếu không để ý mà cứ thế đổ vào là ông chim lúc nào cũngphải xơi cám mốc mà mình không biết.
– Bố lồng: dùng để lót vào đáy lồng chim tiện cho việc vệ sinh. Trên bố lồng,các bạn nên lót thêm 3-4 lớp giấy báo để hút nước của phân chim. Hai ngày làphải thay báo một lần, nếu càng để lâu thì càng được nghe người nhà càm ràm vàcàng có nhiều cơ hội nhiễm bệnh về hô hấp (cả bạn và chim). Hơn nữa, phân chimnó nhiều khí cacbonic, lại tủ áo thường xuyên nên phải hạn chế việc để nhiềuphân trong lồng. Có nhiều người chơi chim mà nhìn vào đáy lồng cứ như mấy hònnon bộ (hic, viết ra mấy dòng này mà tôi thấy … xấu hổ quá … !!!).
– Cầu đậu: Cầu đậu cho chim Chào mào cần phải nhám và nhỏ thôi, cầu tròn đườngkính tầm 1-1.2cm là ok. Nếu dùng cầu lượn cho đẹp thì cũng tốt, nhưng nhấtthiết phải có một chỗ cao, bằng phẳng để chim đậu trên đó, chim đậu cầu lượn màkhông có chỗ thăng bằng thì hay bị yếu một bên chân, hoặc nó có thói quen đậucóng. Lắp thêm cầu phụ nếu lồng tương đối cao và rộng rãi. Các bạn lưu ý khilắp cầu phụ thì gài cái thế để chim khi lên đậu cầu phụ thì đừng có ép sát lồngquá, lông đuôi sẽ bị mài vào nan lồng hỏng hết.
– Lồng tắm: Đồ chuyên dụng dùng để tắm cho chim, sang qua lồng tắm để vệ sinhlồng nuôi. Lồng tắm thì bán sẵn rất nhiều. Các bạn lưu ý 90% chim bị sẩy là sẩytừ lồng tắm ra. Lồng tắm thường có nhiều cửa, cửa nào không sử dụng thì nên cộtcố định lại cho chắc ăn. Trong lồng tắm không nên để cầu đậu. Nhiều bạn nghĩ đểcầu đậu vào đó để cho nó khi nào tắm xong thì lên đó đứng rỉa lông – không cóđâu, gặp con lười tắm nó cứ đứng ì trên cầu khó chịu lắm, lấy cầu ra thì chimnhanh chịu tắm hơn.
– Lồng bẫy: Cũng nên sắm sẵn một cái, trước là để phòng hờ nhỡ chim bị sẩy thìcòn có cái để mà hy vọng, sau là khi rảnh rỗi thì cũng đi dợt rừng với chị vớiem …Chim mỗi tuần phải được tắm ít nhất hai lần bất kể thời tiết. Nếu trời lạnh quáthì cho em nó tắm bằng nước ấm. Chim thay lông vẫn phải cho tắm bình thường. Cónhiều con chim nó không chịu tắm thì bạn cho nó ở gần với con ham tắm trong lúctắm. Nó thấy nó sẽ bắt chước tắm theo, hơn nữa con kia vẩy nước ướt bê bết vàongười nó, ngứa ngáy nó sẽ xuống tắm. Cho tắm thoải mái đến khi nào nó lên thànhchậu rỉa lông là coi như xong.
Về phơi nắng thì mỗi ngày phơi chừng 1-1,5 tiếng đồng hồ là đủ, phơi vào buổisáng hoặc trưa, mỗi buổi nửa tiếng – nói chung khi nào rảnh + có nắng thì chophơi. Bạn kết hợp việc sách ra cất vào khi phơi nắng để tập cho chim quen vớingười nữa. Hạn chế việc phơi nắng qua cửa kính – tia nắng đi xuyên qua kính cónhiều tia tử ngoại không tốt cho cả chim và người.
Phòng trừ bọ, rệp chim: Khoảng 2-3 tháng bạn nên phun thuốc chỗ treo cất chimmột lần, trong lúc cho chim tắm thì phun thuốc trừ bọ, rệp cho lồng chim, đểkhô lồng rồi cho chim vào.Các bạn ra quầy thuốc thú y mua một sợi dây đeo cổ chống bọ chét của chó, mèo,rồi cắt ra nhiều đoạn, mỗi đoạn chừng 3-4cm (một sợi dây đeo dài 60 cm – đeocho chó mèo thì được 6 tháng – giá trung bình 70.000-80.000đ/sợi), rồi bạn đểvào mỗi lồng chim 1-2 miếng đó, để ở dưới bố lồng để chim không nghịch ngợm nếmthử – cách này phòng trừ rệp chim rất hiệu quả và đơn giản.
Chỗ treo cất chim: vấn đề này quan trọng. Bạn cần chọn được chỗ treo cất chimsao cho: khuất gió, thoáng khí, an toàn đối với chó, mèo, chuột, tránh kiến vàotha cám, tha sâu, ngăn không cho chim thấy mặt nhau, Tốt nhất là treo cao quáđầu người – hơi bất tiện trong việc chăm sóc nhưng làm thế thì gọn gàng và chimđỡ bị hoảng khi có người hay chó, mèo qua lại.
Khi móc cất chim thì nên chỉ có một điểm tiếp xúc duy nhất giữa lồng chim vớichỗ móc thôi – là cái móc lồng, ngay ở cổ móc lồng, bạn quấn một miếng vải tokhoảng ngón chân cái rồi tẩm nhớt thải vào đó – làm vậy để tránh kiến – kiếnchỉ có duy nhất một đường vào lồng chim là chỗ móc lồng, mà bị chặn vậy là coinhư xong, hết đường.
Bạn nên làm một cái sào dài để ngang ở chỗ treo chim, hai đầu sào thì bạn lắp 2miếng tôn tròn, đường kính khoảng 35-40cm, 2 miếng tôn này xoay tròn được quanhsào, ở giữa sào thì treo chim – làm vậy để ngăn chuột. Chuột leo lên sào, muốnvào tới lồng chim thì nó phải bò qua miếng tôn, cơ mà miếng tôn nó quay trònnên bám vào được thì miếng tôn nó xoay đưa ông ku chuột xuống đất. Hic, nghĩ màtội cho ông í, xơi được em chim cũng khá là vất vả !!!
Chế độ tập dượt:Tập ăn cám: Chào mào bổi mới bắt về, bạn phải tập cho ăn cám nếu không, nó chếtchắc. Cách tập rất đơn giản – bạn lột trần truồng quả chuối ra, lấy khoảng 1/3quả rồi bỏ vào trong cóng cám, đổ cám đầy lên sao cho lộ một phần quả chuốitrên mặt cóng cám là được – cứ để như vậy chim nó ăn chuối + liếm láp cám, dầndần nó sẽ biết ăn cám. Mất tầm 5-7 ngày để tập cho chim ăn cám.
Tập cho dạn: Bản chất của chim hay thú hoang nói chung là nhát người, khi bịbắt giam thì chúng sợ thêm đồ vật và thú nuôi khác nữa. Vì vậy khi bắt đầu nuôichim bổi thì trước tiên bạn phải để chim làm quen với sự hiện diện của conngười, thú nuôi và đồ vật chung quanh nó. Tốt nhất là để cho nó tự thích nghidần dần bằng cách tủ áo như phần trên, treo ở nơi hay có người qua lại, dần dầnnó thấy con người không nguy hiểm như nó tưởng (Hic, mà ác ôn hơn nhiều !).
Cần lưu ý là khi cho chim đói thì phải dọn sạch sẽ bố lồng đi, nếu không đóiquá nó xơi luôn … phân của nó. Một điều nữa, bạn nên để đôi găng tay mà bạn hayđeo để làm vệ sinh lồng chim ở gần gần lồng chim, chỗ nào mà nó có thể nhìnthấy được ấy, để nó nhìn cho quen. Trong cơ thể con người thì ông chim ông íhãi nhất là đôi bàn tay, vì vậy cứ để cho ông ý nhìn ngắm mãi cái của nợ ấy choquen đi, để rồi thấy chẳng có jì phải sợ cả.
Tạo điều kiện, dụ cho chim mở miệng hót: Chim đứng trong lồng mà vươn cổ cấttiếng hót tự nhiên như ở rừng là mục đích chính của người chơi chim. Chỉ khinào chim đã đứng lồng, coi cái lồng chim và không gian quanh nó là nhà, là địaphận của nó thì nó mới thực sự hót. Còn chưa được như thế, thì theo tôi, chưaphải là hót thực sự – mà chỉ là tiếng kêu do nhớ rừng, nhớ bầy, nhớ cặp của nó(whiuuuu, không biết jờ này nàng đẻ được mấy trứng với thằng cha nào rồi? Mànàng có tình ý jì với cái thằng cánh trắng ở phía bờ suối không ta !? …), hoặctiếng than khóc cho cái số phận hẩm hiu khốn khổ được phát âm theo bản năngnghe tương tự như tiếng hót mà thôi. Hic, tội thế! Thôi thì tạo điều kiện chokhóc than thoải mái chán chê đi, rồi thì “biến đau thương thành hành động” màhót cho khoả lấp cái nỗi nhớ rừng, nhớ bạn.
Khi nó bắt đầu sổ đều thì bạn nên thường xuyên cho nó đứng một mình, chỗ có lùmcây hoặc một chỗ khuất nào đó – càng yên tĩnh nó sẽ càng hót nhiều hơn. Giaiđoạn này rất quan trọng. Đây là dịp để nó ôn lại tất cả giọng điệu vốn có củanó hồi xa xưa, hồi nó đem rêu rao khắp đồi này núi nọ – bị bặt đi một thời giando “biến cố chính trị”, đây là lúc mà nó đem ra ôn luyện lại, lúc đầu sẽ cònngượng ngập nhưng sẽ nhanh chóng trơn tru trở lại như hồi còn ở rừng.
Đem đi dợt ở tụ: Khi mà ở nhà treo đâu nó cũng hót. Móc nó ra ngoài, vừa buôngtay quay lưng đi là nó bắt đầu hót – là đến lúc có thể bắt đầu đem nó đến tụcho dợt dần được rồi. Đây là lúc dễ phá hỏng con chim nhất. Những lần đầu đemra tụ thì chỉ nên để cho nó ở xa xa, nơi một góc khuất nào đó để cho nó nghe vàthấy thấp thoáng đồng loại của nó thôi. Tư từ nó sẽ sung dần lên. Bạn hãy để ýlúc nó hót, thường những con sành thì cứ thế sổ thẳng cánh, nhưng những con yếuhơn thường nương vào một giọng nào đó để sổ theo, cái này phải để ý kỹ mớithấy.
Khi xác định được con mà nó kết giọng rồi thì bạn cho nó lân la lại gần gần conđó, thời gian đầu thì cứ cho đấu cái đã, Chim căng rồi thì hãy cho xáp đấu,không nên cho cắn nhiều – chim sung quá thì cho làm vài mỏ rồi tách ra ngay đểnó càng sung thêm. Lúc mới đến tụ, khoan hãy mở áo ra ngay mà để nó bưng bíttrong áo một tý cho nó rạo rực đã, làm vậy khi mở áo chim sẽ đấu sung hơn. Làmquen như vậy, mỗi khi bạn rờ vào áo lồng là nó dễ chẻ lắm – sung + gấp gáp muốnra đấu đá ngay mà …
Đi dợt rừng: Chim chơi sung mãn ở nhà, ở tụ thì nên cho đi rừng. Trước khi chođi rừng thì bạn phải tập cho nó quen ở trong lồng bẫy đã. Đầu tiên phải cho qualồng tắm, rồi từ lồng tắm sang qua lồng bẫy. Bạn phải lấy lá cây nguỵ trang cholồng bẫy. Không muốn cho chim rừng bu cắn ở phần nào thì lấy lá che chắn phầnđó lại. Đi rừng thì nên có 2-3 con cùng đi để chim mồi dựa nhau mà đấu đón chimrừng, treo cách nhau chừng 20-30m thôi, đừng treo xa quá để còn chia sẻ áp lựccủa lũ chim rừng cho nhau.
Phần đi dợt tụ, dợt rừng thì AE diễn đàn đã nói khá nhiều, tôi cũng có viết mấybài tương đối chi tiết ở diễn đàn này rồi – thế nên tôi xin phép bàn đến đâythôi, không nhắc lại thêm nữa.
Tập thả ra: Đối với một conchim mà bạn đã ưng ý chon nuôi rồi, thì nên dành một ít thời gian … tập thả nóra, phòng khi nó xổng thì có nhiều cơ hội túm về lại. Chim nuôi tầm 2-3 năm ởnhà khi bị xảy thì nó sẽ chưa đi ngay mà còn lẩn quẩn ở nhà vài hôm đã, sau đómới đi mất (cũng có thể đói quá chết lả ở đâu đó, hay bị mèo nó chụp trong lúcđói khát hoa cả mắt lên, vì nó đâu còn bản năng kiếm mồi ngoài thiên nhiênđâu). Gọi là tập thả chứ thực chất là tập cho nó tìm về lồng của nó.
Việc này bạn nào có điều kiện mới làm được. Để thực hiện thì nhà phải có mộtcăn phòng tương đối rộng, đảm bảo kín không có chỗ cho chim lọt được ra ngoài,buổi sáng bạn đem lồng chim vào đó, ban đầu thì để 1 trái chuối trên nóc lồng,để lồng chim ở giữa phòng, rồi lùa chim ra, cứ để cho nó ở trong phòng.
Đến trưa thì bạn vô phòng cho trái chuối vào bên trong lồng, chiều về kiểm traxem em nó mò vào lồng chưa. Cứ làm vậy đến khi nào thấy em nó đói tự biết mò vôlồng ăn thì bạn cố tình dấu cái lồng vào chỗ kin kín cho nó tìm.
Khi no thì bay nhảy bu bám chỗ nọ chỗ kia, nhưng khi đói là tìm đến cái lồng –riết vậy nó quen, khi nó quen rồi thì thỉnh thoảng vẫn phải thả ra như vậy, màchỉ thả trong phòng thôi, khi nào tin tưởng lắm + xác định tư tưởng cho mình đã(hic!) thì mới thả ở ngoài. Làm vậy chim giữ được lửa + được tự do bay nhảygiãn gân giãn cốt – rất tốt cho em nó.
Chim thay lông: Chim mái thì cứ đúng 12 tháng là thay lông, chim trống thì chukù thay lông ngắn hơn 9-10 tháng, có con 8 tháng là thay. Vì vậy, nói con chim4-5 mùa lông nhưng chưa chắc nó đã được 4-5 năm tuổi. Chim thay lông thì sẽđược chăm sóc đặc biệt hơn một tý, lồng luôn tủ áo chỉ để hở sơ sơ như chim bổithôi, lồng cóng lúc nào cũng phải sạch sẽ, treo cất chỗ yên tĩnh – mục đích làđể cho chim ngủ nhiều. Lông chỉ mọc và dài ra trong lúc chim ngủ.
Chim đang thay lông thì tuyệt đối không cho đấu đá – mặc dù có nhiều con thaylông thì cứ thay, nhưng sung vẫn cứ sung. Lúc thay lông nó ê ẩm khắp mình, hơisức đâu mà đấu ?!Khi chim gần xong lông – nhìn con chim tương đối mượt mà rồi là bắt đầu phơinắng cho bộ lông cứng cáp dần là vừa. Lúc này bộ lông của nó vẫn còn yếu lắm,mới bung hết bản ra thôi chứ gốc lông vẫn còn máu và chưa bám chắc đâu – chỉkhi nào nhìn vào bộ mào của nó thấy gom nhọn + bộ lông đuôi gom lại, viền trắngchóp đuôi xếp tháp đều đặn thì lúc đó nó mới hoàn tất việc thay lông.
Chim bị nín lông: Là con chim không chịu thay lông, khoác bộ lông cả 15-17tháng trời, bộ lông thì tả như cái áo tơi mà không chịu thay, chim vẫn chơi đềuđều. Hoặc đang rớt được vài cọng rồi nín luôn, không rớt nữa.Lý do: chế độ ăn uống của chim thiếu chất, không đủ chất và năng lượng để cungcấp cho một bộ lông mới. Chim bị shock do thay đổi chế độ chăm sóc đột ngột –khi chim rớt vài cọng lông theo mùa là báo hiệu nó chuẩn bị thay lông – gọi làrớt lông báo, khi này vẫn chăm chơi bình thường.Chỉ đến khi nó rớt đến lông cánh và rớt nhiều, sáng ra mở tủ thấy đầy lông dướibố lồng thì khi đó mới chuyển dần qua chế độ chăm thời kỳ thay lông. Chứ chưajì người ta mới rớt có vài cọng lông báo mà tủ kín mít luôn thì nín luôn làđáng rồi !!!
Chim bị vậy thì phải điều chỉnh, bổ sung chế độ dinh dưỡng cho nó rồi giúp nórớt bộ lông bằng cách cho tắm (phun) nước pha với dấm ăn cho nó rồi tủ lại (2muỗng canh dấm pha với 1 lit nước cho nó tắm, nó không tắm thì phun – làm vậynó rớt lông rất nhanh do dấm thấm vào da làm mềm chân lông ra + với việc conchim nó ngứa ngáy cứ rỉa lông miết nên lông rụng nhanh. Với lại khi rụng đượcrồi là có đà, có sự kích thích nên nó sẽ rớt cả bộ nhanh chóng thôi.
Chim suy lông, sâu lông: Bộ lông mới mọc ra còn tơi tả hơn bộ lông cũ, lông ốngthì èo uột, ra gần cứng thì teo gốc, nghẹo xuống rồi rụng đi, gốc vàng khè hoặcđen thui, có nước nhờn – Chim bị thiếu chất trầm trọng, trong lúc thay lôngkhông được chăm sóc chu đáo, lồng không vệ sinh + rệp, mạt cắn chân lông làmnhiễm trùng da + thúi cuống lông. Chim mà ra cơ sự này thì chỉ còn nước tủ lạitiếp, dập cho ra bộ lông khác thôi – nhưng trước hết là triệt cái gốc nguyênnhân cái đã.
Có một vài trường hợp chim vẫn được chăm sóc chu đáo, chế độ dinh dưỡng vẫn đảmbảo nhưng nó vẫn bị rụng vài cọng lông máu. Trường hợp này, nếu tin tưởng vàochế độ chăm + dinh dưỡng rồi thì không có jì đáng ngại – có thể do tai nạn, bạncần để ý lại chỗ treo cất xem chó mèo hay người qua lại có khả năng làm cho nóhoảng không. Hoặc có thể do cơ thể nó đào thải sớm một số cọng lông không phùhợp – điều này bình thường.
Thay lông bất thường: Đây là điều khủng khiếp đứng hàng thứ 2 trong việc chơichim (điều đứng hạng 1 là : chim quy tiên). Thay lông bất thường là con chimthay một phần lông, có khi 1/3, khi 1/2, khi thì thay cả bộ lông luôn, nhưng cóthể chỉ rớt vài cọng (mức độ nhẹ), nhưng mà không theo chu kỳ nào cả, thay độtxuất như vậy bất cứ lúc nào. Rồi con chim nó suy hẳn đi, lúc nào cũng xù ra,kích kiểu jì cũng không sung, cứ vật vờ vậy hàng … mấy năm zời …Hiện tượng thay lông đột suất chỉ là triệu chứng, còn nguyên căn chính là do emnó bị shock quá nặng nề. Còn shock thì có nhiều lý do làm cho em nó shock. Cáinày khi ai là nạn nhân sẽ tự tìm hiểu được.
Chim nhát quá: Khi gặp phải mấy con chim nhát quá thì bạn đừng có cố làm cho nódạn làm jì, vì càng cố nó sẽ càng nhát thêm thôi. Con chim nó đã sợ người màlúc nào cũng cứ lăn tăn bên nó lại còn để chỗ đông người qua lại, để xuống đấtép nó, thế thì nó càng ngày càng sợ hơn chứ dạn kiểu jì.Điều cần phải làm là tìm cách trấn an nó. Cho nó một khoảng không yên tĩnh, chỉthấy thấp thoáng người cho quen dần thôi, cho nó một chỗ trú an toàn cho nóđứng đó yên tân quan sát và làm quen từ từ. Để tự nó dạn chứ không ép, tự nó cókhả năng thích nghi mà. Rồi khi sung lên thì nó sẽ dạn người dần lên.
Chim lâu sung: Có nhiều con chim thay lông xong rồi mãi chẳng chịu chơi, riếtrồi bạn chán nó bỏ thí coi nó như cây ổi ngoài vườn vậy – Đây là do nết của nó,con nhanh con chậm, nhưng rồi đến lúc nó sẽ chơi – loại này khi bung ra chơi làhết bài vở. Bạn cần chăm nó đều hơn, năng đi dợt hơn, nhưng đem ra để đó. Kiêntrì, rồi sẽ gặp được một tác động nào đó kích nó sung lên.
Chim bị đè: Treo cất chim mà cứ để cho thấy mặt nhau lần hồi chim nó sẽ phânchia ngôi thứ. Trong bầy sẽ có một đại ca nổi lên, chơi căng nhất, to mồm nhất.Chính nó quyết định có để hay không để mấy con còn lại chơi – tuỳ theo tâmtrạng của nó ngày hôm đó như thế nào.
Để tránh chim bị đè nhau như vậy thì lúc treo cất không nên để cho chim thấymặt nhau, tranh thủ lúc chim sung mãn thì cho cắn mấy mỏ cho nó ghét nhau. Bạncần bắt cặp búa xua cho cắn để không con nào sợ con nào. Tranh thủ làm được vàimỏ thòm thèm như vậy thì con chim nó sẽ không sợ nhau nữa – mà càng nghe giọngcon kia vang lên nó càng sung, càng hậm hực.
Ở mấy quầy chim nhiều chào mào, chủ quầy thường nuôi thả 1-2 con chim mái chobay lòng vòng trong quầy, nó làm cho chim sung bền, không bị đè nhau. Đặc biệt,khi xuất hiện chim lạ vào là cả bầy chim lồng lộn lên như thể cái con lạ kiasắp tia em mái của chúng đi mất. Nuôi chim mái hiệu quả nhất là phải thả được.
Sáng đẹp trời, cả bầy chim đang hừng hực khí thế chiến đấu, mình xếp chúng ravừa cho phơi nắng vừa tranh thủ cho đấu – để cho chúng rậm rực cự nự đề – pamột lát rồi từ từ lôi một cô nàng ra thả cho đi ngúng nga ngúng nguẩy – ôi giờiôi … Rồi cô nàng bò lên nóc lồng này rũ rũ một tý, lần sang nóc lồng kia lượnlượn le le một tý, tạt sang lồng nọ mơn mơn miếng chuối – ôi giời ôi … rồi nàngvù ra xa xa, lụm lụm jì đó – ôi giời ôi … Khi nàng ở bên này thì bên kia nhaonhao lên, khi nàng sang bên kia thì bên này ầm ĩ cả, ôi giờ ôi … thôi thì chẻnẹt quát tháo um sùm. Túm lại là không chim nào chịu nổi !!!
Chim sợ linh tinh: Chim bổi và đặc biệt là chim con thường nó hay sợ linh tinh,nuôi cho đến lớn, cho thuần rồi, nó vẫn cứ nhè vào một hoặc một số thứ jì đó đểmà sợ – rất là vô lý khó chịu.Chim sợ linh tinh cũng có lý do của nó – do khi còn nhát có một điều jì đó làmcho nó giật mình hoảng hốt, khi định thần lại thì cái vật nó nhìn thấy đầu tiên(ở bên ngoài lồng nuôi nó) sau khi hoàn hồn gây ấn tượng với nó, thế là nó nhècái đó để sợ chơi cho zui, hễ thấy thứ đó là khiếp.Khi chim bị vậy thì bạn cần xác đinh chính xác nó sợ cái thứ gì, rồi cho nótiếp xúc dần với mấy thứ đó như cách làm ở phần trên là ổn – cứ từ từ rồi nóquen thôi.
Chim chơi cà dựt: Nhiều con chim ở nhà chơi rất rát, nhưng đem ra quầy thì tịtmít. Có con ra quầy thì hầm hố là thế mà về nhà thì xụi lơ. Lại có con chỉ đirừng thì chơi miệt mài chứ ở nhà hay ra quầy thì iem chã … Chơi thì bữa sung,bữa xìu chẳng hiểu ra làm sao, chả biết đâu mà lần.Cái này thì do nết con chim, khi chim thuần sành mà có nết này thì khó sửa lắm.Mình chỉ có thể thử can thiệp bằng cách ghẹo ghẹo cho nó kết với một con nàođó, hễ gặp con đó là nó điên tiết lên, rồi thì đi đâu cũng sách cả cặp đi, nhứnhứ cho nó tức con đó nó chơi cái đã, hic biết đâu không làm jì được nhau, nólại đổ vào đầu con khác thì may …
Chim độc: Chào mào độc là Chào mào khác thường: Bạch tạng, bông mơ, điểm đốm,cánh trắng đuôi trắng … sở hữu được một con chim độc là mơ ước của biết bao thếhệ “điểu sĩ”. Ấy nhưng mà các bạn săn hàng độc cần lưu ý vài điểm: – Giờ rađường Thạch Sanh thì ít – Lý Thông thời nhiều, thế nên chưa được mắt thấy, tainghe, tay sờ, chờ kết quả xét nghiệm thì khoan hãy tin vội.
Cách làm cho chim có màu bạc phếch gần như màu trắng: chim thay lông vừa xonglấy ôxy già tẩy lông chim đi, pha thêm NAOH vào nữa là lông gần có màu ngàluôn; Màu cà phê sữa: tẩy = ôxy già, khi lông còn ướt thì nhuộm màu tóc HànQuốc vào, làm xong kể cả lấy aceton rửa lại cũng không phai màu – nhưng phơinắng nhiều lông sẽ bạc màu dần đi. – Hàng độc xịn đa phần là phái yếu. – Hiện ởThái Lan họ đã nhân giống được Chào mào trắng rồi, nhưng do chưa làm đại tràđược nên hàng vẫn còn đắt đỏ. Trước sau jì họ cũng có thể nhân giống đại trà,thế lúc ấy Chào mào Bạch tạng còn độc nữa không ??!
Vận chuyển đi xa: Chim bị vận chuyển đi xa thường là bị lậm nước, khựng lạikhông chơi nữa, ra chỗ mới, lạ nước lạ khí hậu, lạng quạng nó thay lông bấtthường luôn. Vì vậy có nhiều AE nhờ tôi tuyển hộ chim thuần nhưng tôi rất ngại,không muốn giúp – ở đây nó chơi khác, gửi đến đấy nó chơi kiểu jì đâu ai đoánđược, phụ thuộc nhiều điều quá.
Có một bài thuốc giúp chim đỡ bị lạ nước hiệu quả như sau: Bạn tìm một cục đấtdo con giun nó đùn lên, đất còn mềm ấy, to khoảng = một đốt ngón tay cái, rồihoà tan vào ½ lít nước sạ