Theo giới chuyên chơi chim săn mồi, mùa xuân (từ tháng 1 đến tháng 3) là thời điểm thị trường dành cho “mặt hàng” này trở nên sôi động khi hầu hết các loài chim đều bắt đầu giai đoạn sinh sản. Ở nhiều nơi, việc rao bán – đặt hàng các loại chim như đại bàng, ưng, cắt… diễn ra khá nhộn nhịp. Chỉ cần bỏ ra khoảng 3 triệu đồng/con, các “dân chơi” dễ dàng sở hữu được riêng cho mình một chú đại bàng ưng từ 1 – 2 tuần tuổi, đây cũng là một trong những loài chim có giá trị nhất đối với những người theo đuổi thú chơi này.
Hải, một đầu mối cung cấp các loại chim săn mồi tại khu vực TPHCM cho biết từ đầu tháng 2, nguồn hàng gồm các loại như chim đại bàng, đại bàng ưng non bắt đầu ồ ạt đổ về khi trứng bắt đầu nở tại những trang trại phối giống chim trên các tỉnh Tây Nguyên. “Các tỉnh phía Nam như TPHCM và Đồng Nai, Bình Dương có lượng người chơi bộ môn này rất đông nên trở thành nơi có lượng chim giống, chim non đổ về dồi dào nhất, sau đó mới đến một số tỉnh khác như Vũng Tàu, Nha Trang… Dù vậy, số lượng chim năm nào cũng ít hơn so với nhu cầu, đó là lý do các đầu mối ở khu vực TPHCM luôn bắt khách phải đặt cọc trước rồi mới được lấy hàng”, Hải giải thích.
Cũng theo Hải, đại bàng ưng non là giống đại bàng được ưa chuộng vì độ đẹp, oai vệ của nó. Chưa năm nào giá chim đại bàng ưng non thấp hơn 3 triệu đồng/con vì những loài này thường chỉ đẻ 1 – 2 trứng mỗi mùa, lại được dân chơi ưa thích. Hầu hết chim từ Tây Nguyên chuyển về hiện nay đều được ấp nở bằng máy, rất hiếm chim nở tự nhiên. Đối với đại bàng trưởng thành, mức giá sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chủng loại, số tuổi, những con đại bàng già tuổi, có dáng đẹp, màu lông chuẩn thì có thể lên tới hàng chục triệu đồng một con.
Ngoài ra, đại bàng trống bao giờ cũng đắt và quý hơn những con đại bàng mái, bởi lý do người ta mê thú chơi này cũng vì cái dáng to lớn, oai vệ, hùng dũng của đại bàng, trong khi về yếu tố này, con trống bao giờ cũng vượt trội hơn. Một con đại bàng trưởng thành có thể đạt từ 4 – 5kg với sải cánh có thể rộng đến hơn 1m. “Giá của đại bàng ưng non như vậy đã là khá rẻ so với những giống khác trong cùng họ đại bàng. Những giống như đại bàng hoàng đế, đại bàng đen Malaysia mới là đẳng cấp nhất khi có giá lên đến hàng trăm triệu đồng, nhưng có tiền cũng chưa chắc đã sở hữu được. Chỉ có những người chơi thực sự đam mê mới có thể bỏ ra số tiền lớn như vậy cho thú chơi này”, Hải cho biết.
Tìm hiểu từ một người chơi chim săn mồi lâu năm tại khu vực quận 9 và được xác nhận: “3 triệu đồng/con đại bàng ưng là rất rẻ so với vài năm trước đây nhưng chất lượng thì đi xuống. Do lượng người tham gia ở các hội nhóm ngày càng nhiều nên đã có những tay đầu nậu sẵn sàng đầu tư chuồng trại, lồng ấp và nuôi nhốt đại bàng ưng để làm giống. Theo tôi thì con chim sinh ra như vậy thường mất đi phần nào bản tính hoang dã tự nhiên, trở nên yếu ớt và dễ chết vì các loại bệnh tật hơn”. Cũng theo người này, nếu mua những con chim bị bắt trong tự nhiên thì chắc chắn không thể có giá 3 triệu. Hiện số lượng người chơi vì phong trào là chính nên hầu như ít ai phân biệt giữa hai loại, cứ mua về nuôi và tập chơi, tập huấn luyện “thú cưng”.
Ngoài một số đầu nậu buôn bán đã có tiếng tăm nên được giới chơi chim săn mồi liên hệ trực tiếp khi cần mua, nhiều đầu mối chẻ hàng nhỏ hơn đang xuất hiện rất nhiều trên mạng với các mẩu tin rao bán chim được đăng tải tràn lan. Theo anh Phong, một người chơi kiêm đầu mối cung cấp dòng chim quý hiếm tại Biên Hòa cho biết: “Mình chỉ bán trên mạng, muốn mua chim gì cũng có nhưng phải gửi tiền rồi mới gửi hàng chứ không xem trực tiếp được. Nếu cần mình sẽ chụp hình, quay phim để đánh dấu đúng con cho khách quan tâm xem trước để yên tâm”.
Qua lời tư vấn của Phong, người mới tập chơi nên mua những loại chim nhỏ như diều hâu trắng, chim cắt… vì giá tương đối mềm mà lại dễ nuôi, lỡ chim có bệnh chết cũng không tiếc. Ngoài ra, một số người thích độc – lạ hơn có thể nuôi chim cú, kền kền cũng đang bắt đầu vào mùa sinh sản. Theo tìm hiểu của chúng tôi, để có thể nuôi và thực hiện huấn luyện cho một con chim săn, người chơi cần trang bị rất nhiều dụng cụ. Sơ lược có khoảng 12 món đồ cho một tay chơi chuyên nghiệp như: găng tay da 3 lớp, bộ dây buộc chân, bộ chụp móng vuốt chim, mồi giả, cân điện tử, còi, thiết bị định vị… Giá mỗi món cũng dao động trong khoảng vài trăm đến vài triệu đồng.
Đắt đỏ nhất có lẽ là thiết bị định vị GPS, dụng cụ này giúp người chơi xác định được vị trí bay của đại bàng ở trên không trong khi đang huấn luyện hoặc thả chim đi săn và để phát tín hiệu cho chim bay về. Khoảng cách để định vị của thiết bị này có bán kính độ 80km. Do ở Việt Nam không sản xuất nên hầu hết người chơi phải mua hàng từ nước ngoài, giá mỗi sản phẩm lên đến 16 triệu đồng.
THỂ HIỆN ĐẲNG CẤP?
Trong khoảng 5 – 10 năm trở lại đây, phong trào nuôi và huấn luyện các giống chim săn mồi như đại bàng ngày một phát triển mạnh mẽ. Hàng loạt hội, nhóm chơi chim được thành lập với hàng chục, hàng trăm thành viên hoạt động khá thường xuyên dưới ánh mắt ngưỡng mộ cùng sự e dè của nhiều người, dù dân chơi chim săn thì khẳng định đây là một thú vui chơi thuần túy, cũng tương tự như huấn luyện bồ câu đua hay nuôi chó cảnh, kỳ đà, cá koi…
Qua tìm hiểu, nếu không tính thời gian tập cho “thú cưng” bay và tự săn mồi, mỗi ngày chủ nhân của những con chim quý phải dành 1 – 2 tiếng để chăm sóc và cho chim ăn. “Điều này thể hiện sự công phu và nhẫn nại, tình cảm của người nuôi đối với con vật. Nhiều người không sẵn sàng bỏ ra thời gian, chỉ chơi vì thấy hay, thấy đẳng cấp thì không thể nào theo đuổi lâu dài được vì những loại chim này đòi hỏi thời gian chăm sóc rất lớn”, một người chơi giấu tên cho biết.
Đó cũng là thực trạng đang diễn ra, khi mà không phải ai đến với bộ môn chơi chim săn cũng đều xuất phát từ đam mê. Do lượng người chơi lớn, việc mua bán hiện nay đang trở nên cực kỳ phức tạp vì nhiều người sẵn sàng săn lùng, mua cho bằng được những giống chim đại bàng để thể hiện đẳng cấp, sau đó lại không chăm sóc. Ở các trang mạng xã hội (MXH), không khó để thấy những người chán chơi đang ngày đêm đăng tin để rao bán lại.
Trong khi đó, nhiều người dư dả hơn thì vẫn giữ những chú chim này ở nhà nhưng bỏ mặc cho con vật tự sinh tự diệt. Sáng 19-1, Dũng (23 tuổi, ngụ Q12) rầu rĩ thông báo trên MXH việc chú đại bàng ưng gần 1 năm tuổi của mình đã chết vì nhiễm lạnh. Trước đó, Dũng vì thấy thích khi có bạn mới nuôi chim ưng nên cũng tìm kiếm và liên hệ với một đầu nậu để mua cho bằng được con chim đại bàng ưng với giá gần 5 triệu đồng. Theo Dũng, do chưa có kinh nghiệm mà chỉ muốn “chơi cho biết” nên đã không phơi nắng chú chim mỗi ngày. Trước khi ngủ, Dũng cũng quên không che chắn gió cho chú chim xấu số.
Đó là chưa kể vô số các trường hợp khác, khi càng ngày càng nhiều người tìm mua đại bàng làm vật cảnh trong nhà, lấy uy với hàng xóm, bạn bè. Ông Nghĩa (ngụ quận 8) kể lại thời điểm 2 tháng trước, ông mua một con chim ưng cùng đầy đủ đồ chơi như bao tay bảo hộ, túi đựng thức ăn từ một cửa hàng bán chim cảnh… với số tiền cả chục triệu đồng. Không tìm hiểu kỹ trước khi nuôi, con vật sau đó đã chết vì bệnh lở loét miệng do ăn phải thịt chim cút làm sẵn có chất bảo quản.
Thực tế tại TPHCM nói riêng và cả nước nói chung, nhu cầu và bộ môn nuôi – huấn luyện chim săn mồi là có thật, nhưng vẫn chưa có cơ quan thẩm quyền nào cấp phép săn bắt đại bàng để tạo con giống gây nuôi, dẫn đến việc mua bán hay nuôi chim (huấn luyện và làm cảnh) đều thuộc những hành vi bị cấm theo quy định của Nhà nước.
Nạn săn bắt và buôn bán trái pháp luật các loài động vật hoang dã (ĐVHD) đang làm gia tăng nguy cơ tuyệt chủng của nhiều giống, loài quý hiếm, gây mất cân bằng sinh thái và môi trường sống. Do đó, tăng cường bảo vệ ĐVHD đang được các cơ quan có trách nhiệm quyết tâm thực hiện nhằm thúc đẩy quản lý bền vững, góp phần bảo vệ thiên nhiên… Mặc dù vậy, việc thực thi pháp luật còn gặp nhiều khó khăn do nhận thức về pháp luật bảo vệ ĐVHD của cộng đồng còn hạn chế, niềm tin của người dân vào việc sử dụng ĐVHD để trị bệnh, làm đồ thủ công mỹ nghệ hay đem lại may mắn khi nuôi làm kiểng… vẫn còn tồn tại.