Bạn đang xem bài viết Đặc Tính Thú Vị Và Đặc Biệt Của Chim Yến – Yến Sào Phú Khánh được cập nhật mới nhất trên website Raffles.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Có được những tổ yến mà chúng ta đang dùng ngày nay chính là nhờ vào sự kết tinh tình yêu đôi lứa của chim yến. Chim yến là loài chim thú vị và đặc biệt so với những loại chim khác. Những đặc tính của nó cũng khiến con người cảm thấy thích thú khi khám phá.
Yến phân bố rộng khắp các tỉnh thành của Việt Nam, kể cả những khu vực phía Bắc khí hậu giá rét. Căn nhà nuôi yến đầu tiên ở miền Bắc tại Hải Phòng qua nhiều năm nghiên cứu nay đã đi vào hoạt động.
Đường bay đi ăn của chim yến khá dài, hàng ngày chim yến có thể đi trên 50km và quay về tổ trong ngày đó. Và đặc điểm phân biệt chim yến với chim khác dễ dàng nhất chính là chim yến không bao giờ đậu. Chúng chỉ neo mình trên các vách đá dựng đứng hoặc những thanh làm tổ.
Yến có trí nhớ siêu tốt trong việc định hướng đường bay, về tổ của chúng và xác định dễ dàng vị trí tổ giữa hàng trăm ngàn những chiếc tổ của chim khác. Hơn nữa, giác quan của chim yến rất tốt. Chúng thích làm tổ ở những nơi có cường độ ánh sáng khoảng 0,02 – 0,2 lux. Khả năng nghe và ngửi của yến cũng tốt. Chúng sẽ làm tổ ở những nơi đã từng có chim yến khác làm tổ. Chúng ngầm hiểu rằng nếu đã có bạn yến ở thì đây là nơi an toàn, thích hợp cho việc sinh sản sau này.
Yến rời tổ khoảng từ 5h30 – 6h30 sáng và về tổ lúc 6h – 7h tối, thời gian sẽ có sự dao động tùy vào từng vùng. Những con yến về tổ buổi trưa đa số là cho con ăn hoặc ấp trứng.
Yến rất chung thủy với bạn đời cũng như nơi mà nó làm tổ. Đây là đặc điểm thú vị phân biệt chim yến với các loài chim khác. Với những nơi làm tổ thì một khi đã vào nhà và làm tổ thì chúng sẽ ở lại suốt cuộc đời nếu như ở đó không có dấu hiệu bất an như phá hoại hay khai thác không đúng cách.
Yến thường xây tổ vào buổi tối. Chỉ có con chim trống mới làm tổ và xây trong 35 – 45 ngày. Trung bình yến đẻ khoảng 3 lần/năm. Mỗi lần đẻ 1 – 2 trứng, sác xuất 2 trứng cao hay thấp tùy thuộc vào mùa sinh sản của chúng.
Các kẻ thù cơ bản của yến là: Rắn, dơi to, diều hâu, dế trâu, chuột, thằn lằn, thạch sùng, kỳ nhông, kỳ đà,… Chim yến ăn những loại côn trùng nhỏ ngoài tự nhiên, bắt côn trùng khi chúng đang bay.
Cũng như bất kỳ một loài sinh vật nào, chim yến cũng có “ngôn ngữ riêng” của mình. Có tiếng chim mẹ, chim con, chim đực, chim mái tiếng gọi bạn tình, tiếng gọi bầy, tiếng đấu tranh,… Chim yến trưởng thành phát ra khoảng 12 tiếng kêu khác nhau vào các thời điểm khác nhau và việc phân biệt được âm thanh của chim yến nhờ vào phân tích âm phổ của âm thanh thu được….
Khám Phá 8 Đặc Tính Thú Vị Chỉ Có Ở Loài Chim Yến
Không chỉ mang đến cho con người một món ăn có giá trị dinh dưỡng rất cao là tổ yến, loại chim có cái tên đầy hoa mỹ này còn có những đặc tính cực kỳ độc đáo mà Thượng Yến chắc chắn bạn sẽ cảm thấy thích thú khi khám phá.
Chim yến ăn sạch – uống sạch
Yến kiếm ăn chủ yếu ở độ cao 5-50m. Sở dĩ nói chim yến ăn sạch – uống sạch là do chúng chỉ ăn các loài côn trùng nhỏ bay trên không trung và uống sương trời vào lúc sáng sớm hay chiều tà. Chúng tuyệt đối không ăn những côn trùng đã chết và không uống nước bẩn ở sông ngòi, ao hồ.
Tổ yến được làm từ… nước dãi
Yến làm tổ bằng nước dãi tiết ra từ hai tuyến nước bọt dưới lưỡi. Thời gian hoàn thành tổ yến trung bình 45 ngày. Tổ yến rất giàu dinh dưỡng quý hiếm, như amide, humin, arginine, cystine, histidine, lysin;… và các khoáng chất như canxi, sắt, kali, phốt pho và magie,…
Chim yến cực kỳ khỏe mạnh và dẻo dai
Tuy có hình dáng khá nhỏ bé nhưng chim yến lại có một sức khỏe rất tuyệt vời. Chúng bay đi kiếm ăn từ 5h sáng, có khi đến 8h tối mới trở về. Trung bình, chim yến có thể bay liên tục 15h mỗi ngày và bay xa đến 300km để kiếm mồi. Vận tốc bay của chúng cũng rất nhanh, tối đa có thể lên tới 130-160km/h.
Yến có giác quan rất tốt
Chim yến có trí nhớ siêu tốt trong việc định hướng đường bay và xác định dễ dàng vị trí tổ của chúng. Khả năng nghe và ngửi của yến cũng tốt. Chúng sẽ làm tổ ở những nơi đã từng có chim yến khác làm tổ. Chúng ngầm hiểu nếu đã có bạn yến ở thì đây là nơi an toàn, thích hợp cho việc sinh sản sau này.
Chim yến “làm chuyện ấy” trên không trung
Do phần lớn thời gian chim yến đều bay trên bầu trời, vì vậy các hoạt động cơ bản cũng diễn ra trên không, bao gồm cả việc kết đôi và giao phối. Điều này có lẽ rất ít người biết phải không?
Yến là loài chim chung thủy tuyệt đối
Chim yến cực kỳ chung thủy với “bạn đời” của mình. Chỉ khi một con chết đi thì con kia mới tìm bạn đời mới hoặc có khi nó cứ “ở vậy” đến hết quãng đời còn lại. Bên cạnh đó, khi một cặp chim yến đã quyết định làm tổ ở đâu, thì chúng sẽ không bao giờ chuyển đi đâu khác.
Chim yến có cánh khỏe nhưng chân lại yếu
Chân chim yến có 4 ngón tương tự các loài khác trong họ nhà chim. Ngược lại với đôi cánh siêu khỏe, đôi chân của chim yến rất yếu ớt, không thể đậu được trên cây hoặc dây điện, cũng không thể nhảy nhót trên mặt sàn, mặt đất như các loài chim khác mà chỉ dùng để bám vào vách đá, bờ tường, giá gỗ.
“Ngôn ngữ riêng” của yến
Tương tự các loài sinh vật khác, yến cũng có “ngôn ngữ riêng”. Có tiếng chim mẹ, chim con, chim đực, chim mái tiếng gọi bạn tình, tiếng gọi bầy, tiếng đấu tranh,… Yến trưởng thành phát ra khoảng 12 tiếng kêu khác nhau vào các thời điểm khác nhau.
Yến quả thật là một loài chim rất thú vị phải không?!
5 Điểm Đặc Biệt Của Chim Yến
Thức ăn
Chim yến là loài chim rất hoang dã, chúng không ăn những thức ăn mà con người cung cấp, thức ăn của chúng là những loại côn trùng có kích thước nhỏ khoảng 0,01 – 0,72 g như: Ruồi, muỗi, cào cào, chuồn chuồn kim… Dành cả ngày để kiếm mồi và bay lượn trên bầu trời, chim yến chỉ trở về lúc chiều tối, nơi có tổ ấm của chúng.
Thích sống treo mình ở vách đá
Tìm hiểu về loài chim này, chúng ta phải bất ngờ với khả năng treo mình trên các vách đá dựng đứng hoặc các thanh để làm tổ với đôi chân nhỏ bé và yếu ớt của mình. Thời xa xưa chim yến sinh sống dọc khu vực ven biển đến vùng núi, nơi có các hang núi, vách đá, khe đá, nơi có ánh sáng yếu để tránh ánh mắt của kẻ thù như cú mèo, dơi… Tuy nhiên, hiện nay khi phát hiện được môi trường sinh sống an toàn trong đất liền, chim yến dần chuyển từ sinh sống từ đảo vào đất liền.
Làm tổ bằng nước bọt
Điểm đặc biệt nữa của loài chim yến là cách làm tổ của chúng. Tổ yến được bện dệt từ những sợi tiết dịch ở miệng hay còn gọi là nước bọt của chim yến, khi khô lại sẽ tạo thành khuôn vững chắc, thường có hình chiếc bát nhỏ. Chu trình sinh sản của chim yến từ lúc chim yến bắt đầu làm tổ yến cho đến lúc chim con có thể bay là 115 – 132 ngày. Như vậy trong một năm, một cặp chim yến có thể làm tổ 2 – 3 lần.
Loài chim trung thành
Ai đã từng nuôi chim yến đều cho rằng đây là loài chim rất trung thành. Theo chia sẻ của một số người có kinh nghiệm nuôi yến nhiều năm cho biết: “Một khi chim yến đã vào nhà ở và làm tổ thì chúng gần như sẽ ở lại suốt đời ở đó, trừ trường hợp ngôi nhà có những yếu tố làm yến cảm thấy bất an hoặc bị phá hoại”.
Tổ chim yến cho giá trị dinh dưỡng cao
Theo một số tài liệu, trong lĩnh vực y khoa, ẩm thực thì tổ yến đã xuất hiện ở thời Đường vào khoảng 1.400 năm trước. Nhưng cho đến thời nhà Minh thì tổ yến đã được sử dụng như là một món ăn cung đình dành cho vua chúa và hoàng hậu, được xếp vào hàng bát trân, một trong tám món cao lương mỹ vị cung đình xưa. Tổ yến không chỉ là một món ăn ngon miệng mà còn có tác dụng hồi phục sức khỏe, tăng cường thể lực, tốt cho da, trí não, nâng cao hệ thống miễn dịch và cung cấp một số dưỡng chất như protein, canxi, sắt, kẽm… và một số vi lượng khác. Do đó tổ yến phù hợp với nhiều đối tượng như trẻ em, người già, bà bầu, người suy nhược, phục hồi sức khỏe, người trong độ tuổi lao động… tùy thời điểm và lượng dùng thích hợp sẽ đạt tác dụng tốt nhất.
Chim Yến Và Món Ăn, Vị Thuốc Yến Sào
Chim yến có bao nhiêu loài?
Nước ta có tới mười loài chim yến, thuộc họ yến (Apodidae), nhưng loài thông dụng nhất được lấy tổ làm thực phẩm Yến sào, đó là Yến lông xám (collocalia francica germani Oustalet), còn gọi là Yến hàng. Loài yến này có mặt ở nhiều vùng dọc theo bờ biển nước ta từ vịnh Hạ Long trải dài đến Quảng Bình, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Quy Nhơn, Thuận Hải, Vũng Tàu – Côn Đảo, Kiên Giang…, nghĩa là dọc theo bờ biển cứ ở đâu có đảo và hang đá là có yến làm tổ sinh sống. Tuy nhiên có vùng biển Khánh Hòa là thích hợp nhất với chim yến loại này nên trên 60% chim Yến tập trung ở đây, hàng năm sản lượng Yến sào thu được với lượng cao nhất là 2542kg một năm.
Còn nhiều loại yến khác như Yến núi có đuôi rộng, thường thấy ở vùng Lào Cai, Lai Châu. Loại yến đuôi cứng xuất hiện ở vùng Nam Trung Bộ, Nam Bộ. Yến đuôi cứng lớn ở Nam Bộ thường làm tổ trong các hốc cây lớn rỗng trong rừng sâu. Loại Yến hông trắng (Cuki) thấy ở bờ biển vịnh Hạ Long, đảo Cát Bà, Phan Rang và ven bờ biển Nam Bộ, đảo Côn Lôn. Loại này thường làm tổ trong các hang núi cao, đôi khi gặp hàng đàn bay xuống cả vùng đồng bằng, ngay Hà Nội cũng có. Còn loại Yến cằm trắng thấy tại Lai Châu, Bắc Kạn, Ninh Thuận và Nam Bộ. Loại Yến cọ thì thấy khá phổ biến ở hầu hết tại các vùng núi và Trung du, chúng thường làm tổ trên các tàu lá cọ, lá cau. Giống Yến mào thấy ở Ninh Thuận, Biên Hòa, Thủ Dầu Một và Tây Nguyên.
Nói riêng về Yến hàng
Với mười loại yến trên, duy nhất có loại Yến hàng (Yến lông xám) là được dùng tổ làm thực phẩm với tên gọi Yến sào, quý, hiếm và rất giàu dược tính và dinh dưỡng, nên còn dùng làm thuốc trị bệnh. Trong Đông y cho rằng Yến sào là loại bình bổ, tác dụng bổ hư rất tốt, bổ âm nhuận phế, bổ khí ích tỳ…, là loại phù hợp để sử dụng cho những người hư hao, gầy còm, ho lâu không có đờm, ho khạc ra máu, nhiều mồ hôi, người bị lao phổi.
Yến hàng có trọng lượng từ 10,5 – 15g. Mỗi tổ thường nặng 5,5g. Là nước dãi dạng keo và các chất như tảo biển… được chim tiết ra tạo thành tổ yến có hình li rượu. Loại tổ to màu trắng được gọi là “Bạch yến” hoặc “Đầu thủy yến”, loại tổ yến làm lần thứ 2 tương đối nhỏ thường có dính một ít lông tơ, màu khá tối gọi là “Mao yến”, tổ yến làm lần thứ 3 thường thấy có vết máu gọi là “Huyết yến”. Chúng chỉ đậu nơi làm tổ, không đậu chỗ khác hoặc chạy nhảy trên đất. Chúng vừa bay vừa bắt mồi là những côn trùng còn sống và không ăn những côn trùng đã chết hoặc bò trên cây, mặt đất. Chúng cũng không bao giờ uống nước sông, suối…, mà chỉ uống hơi sương sáng sớm và chiều tối, nên không chịu ảnh hưởng của môi trường ô nhiễm. Hàng ngày ngay từ khi tờ mờ sáng, chim rời hang bay vào đồng ruộng hay rừng cây để bắt mồi. Chiều tà lại bay về tổ của mình; có hang tuy rất tối, hẹp nhưng chim vẫn tìm đúng tổ, không nhầm lẫn hay tranh giành tổ của nhau. Nơi làm tổ và sinh sống vô cùng sạch sẽ và không bao giờ thải phân lên tổ của mình. Nhờ vậy loài chim này hiếm thấy bị dịch bệnh.
Hàng năm chim yến làm tổ từ tháng 12 đến tháng 6 dương lịch. Cuối tháng 3 đầu tháng 4 đẻ trứng. Trứng ấp từ 24 – 27 ngày thì nở. Chim bố mẹ đều cùng làm tổ, ấp trứng, nuôi con. Sau 42 – 45 ngày con trưởng thành, rời tổ theo bố mẹ kiếm ăn. Đến tuổi, chim con làm tổ đẻ trứng. Khi các con bay đi, chim bố mẹ gia cố lại tổ và đẻ lứa khác. Đặc biệt chim con bay đi, nhưng chúng vẫn bay về làm tổ xung quanh nơi tổ cũ của chim bố mẹ. Nhờ vậy chim Yến hàng bổ sung đàn rất nhanh và có tính quần đàn rất cao.
Ở Đông Nam Á, chim yến sống ở hải đảo, trong đó có Indonesia, Philippin, Malaysia, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Tại nước ta chim yến có ở cù lao Chàm, Hội An (Quảng Nam), Hòn Yến (Khánh Hòa), Bình Định, Côn Đảo…
Yến sào – thực phẩm và dược tính
Yến sào được coi là thực phẩm hàng đầu mà từ xa xưa vua chúa đã ưa dùng, ngay từ thời Tần Thủy Hoàng (Trung Hoa), cách đây trên 2.000 năm, tức vào khoảng năm 248 trước công nguyên. Ở Việt Nam cũng xuất hiện từ năm 1328 thời Trần – Lê. Do vậy xưa kia vua chúa thết đãi các công thần, quốc khách, yến tiệc cực kỳ sang trọng, hàng trăm món nhưng không thể thiếu món Yến sào; vì Yến sào đứng đầu trong bát trân (tám món đầu vị), đó là: Yến sào ( đầu bảng), sau mới đến các món Hải sâm, Bào ngư, Hàu xì (sò huyết), Lộc cân (gân hươu), Cửu khổng (một loại ốc hương), Tê bì (da con tê giác), Hùng chưởng (bàn chân gấu).
Người xưa coi Yến sào là loại thức ăn quý vì cho rằng đây là thuốc trường sinh bất lão, nhờ tác dụng làm chậm quá trình lão hóa, chữa được nhiều bệnh về phổi, suy thận, hậu sản, cơ thể suy nhược. Do đó đã có nhiều trước tác của nhiều danh y phương Đông đã từng viết về nó.
“Bản thảo cương mục” chép: Yến sào có vị ngọt, tính bình, đi vào hai kinh phế và vị, nên dùng làm thức ăn bổ dưỡng cho các trường hợp mệt mỏi, cơ thể suy nhược, biếng ăn, khí huyết yếu kém hoặc cơ thể nóng nảy do hút thuốc và uống nhiều rượu, mất ngủ, tim đập nhanh, gầy yếu, vàng da… Ngoài ra Yến sào còn làm tăng thêm sức đề kháng, miễn dịch cho cơ thể, bảo vệ da, chống nổi mụn và các vết tàn nhang, vết nám, giúp da mịn màng. Đặc biệt hơn, trong một số phương thuốc Đông y người ta còn dùng máu yến (yến huyết), phân yến (yến phẩn), chim yến con vừa nở (sào nội yến tử) v.v… dùng làm thuốc trị bệnh.
Còn trong sách “Vân Đài loại ngữ” Lê Quý Đôn có dẫn: “Lĩnh Nam tạp chí chép, Yến sào có mấy thứ trắng như tơ, như ngân ngư (cá trắng nhỏ), trong sạch, kế đến là thứ vàng trong có chỉ hồng, chữa được chứng huyết lỵ; thứ trắng hấp với lê và đường phèn chữa được chứng đàm cách”.
Nhiều nhà khoa học đã tìm hiểu về loại thực phẩm quý hiếm này (nói là quý hiếm vì sản lượng trên thế giới không nhiều, thu hoach lại rất khó khăn, nguy hiểm. Ví dụ như gần 50 năm (1920 – 1970 ) sản lượng Yến sào chỉ thu được từ 250 – 300kg Yến sào các loại. Mãi tới năm 1992 sản lượng Yến sào mới tăng lên 2.542kg; tuy nhiên có nhiều nguyên nhân khác nhau tác động đến).
Hay nhà nghiên cứu tự nhiên J.Mackomon, trong cuốn “Động vật Á châu (Animals of Asia – The ecology of the oriental region) có nói đến sự kiện các thương nhân người Trung Hoa đã thu mua Yến sào tại Borneo (Indonesia) từ 1.000 năm trước thế kỷ XIX.
Ngày nay trong y học hiện đại người ta cũng đã phân tích trong Yến sào thấy có thành phần dinh dưỡng như protit 50%, gluxít 30,5%, tro 6,19%. Trong protit còn có chứa các axít amin cần thiết đó là Histidin 2,7%, Arginin 2,7%, Cystin 2,4%, Tryptophan 1,4%, Tyrosin 5,6%. Còn chất tro bao gồm Phốtpho, Sắt, Kali, Canxi…
Món ăn tự chế từ Yến sào:
Có hai loại món ăn thường được chế biến từ yến sào đó là món ngọt và món mặn.
Món ngọt: “Món hấp đường phèn”: Cần chọn loại đường phèn trong vắt (công đoạn tinh chế đường phèn để có được nước đường phèn trong vắt cần cho đường phèn vào đun, sau cho lòng trắng trứng cùng vỏ trứng bóp nhỏ để nó quyện lấy mọi tạp chất lẫn trong đường). Lấy bát nhỏ thả đường phèn xuống dưới, rải Yến sào lên trên. Có thể cắt một lát Sâm Cao Ly đặt trên cùng, sau cho cả bát vào nồi đun cách thủy 15 – 30 phút là được. Như vậy đã có món chè yến để thưởng thức ngày xuân.
Món yến mặn: “Món yến thả gà”. Cho Yến sào vào nước ngâm trong nửa giờ, tổ yến bắt đầu tơi ra vớt lên lấy nhíp nhặt bỏ hết lông dính vào tổ. Còn gà, chọn gà mái tơ, cắt tiết, mổ bụng bỏ lòng gan, sau cho vào nồi đun sủi tăm (không để lửa quá già làm thịt gà bị quắt lại mất ngon, ngọt). Gà chín tới vớt ra, xé từng miếng nhỏ, đặt lên trên Yến sào, chan nước dùng thật trong, thật nóng lên và ta được món ăn mặn “Yến thả gà”. Nếu làm món mặn Yến sào chim câu, cách làm cũng như vậy, chỉ khác là thay gà bằng chim bồ câu.
* Trị hư hao, gầy còm. Yến sào 10 – 15g, đường phèn hay đường cát trắng. Cho Yến sào vào bát đổ nước ngâm cho nở ra, sau sử dụng nhíp để nhặt hết chất bẩn và lông bám vào Yến sào và rửa sạch cho vào nồi. Cho vào nồi Yến sào từ 300 – 400ml nước, một lượng đường phèn hay đường cát vừa ngọt. Đun nhừ bằng lửa nhỏ, chia ra ăn hết vào lúc điểm tâm.
* Trị phế hư, ho lâu ngày, đờm lẫn máu. Yến sào 10 – 15g cũng ngâm và nhặt lông như trên. Lê tươi 1 quả gọt vỏ bỏ ruột, thái lát (hoặc thay bằng bột Xuyên bối 10g), cho cả vào nồi với 300 – 400ml nước, đun nhỏ lửa đến hầm nhừ. Ngày cần ăn 2 lần.
Hoàng Xuân Đại (CTQ số 110)
Javascript required
Cập nhật thông tin chi tiết về Đặc Tính Thú Vị Và Đặc Biệt Của Chim Yến – Yến Sào Phú Khánh trên website Raffles.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!