Bạn đang xem bài viết “Chim Sơn Ca” Của Núi Rừng Tây Nguyên được cập nhật mới nhất tháng 12 năm 2023 trên website Raffles.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Biên phòng – Đại tá, ca sĩ Rơ Chăm Phiang là người dân tộc Jrai, sinh ra và lớn lên tại xã biên giới Ia Pnôn, huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai. Nhờ có giọng hát trong trẻo, cao vút, chị được tuyển vào Đoàn Văn công quân giải phóng Tây Nguyên khi mới 13 tuổi. Trải qua thời gian dài nỗ lực học tập và rèn luyện, Rơ Chăm Phiang trở thành giảng viên Trường Đại học Văn hóa nghệ thuật Quân đội. Một vinh dự lớn đến với chị là vào ngày 12-8 vừa qua, Rơ Chăm Phiang đã được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu cao quý Nghệ sĩ Nhân dân.
Đại tá, Nghệ sĩ Nhân dân Rơ Chăm Phiang. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Đại tá, ca sĩ Rơ Chăm Phiang kể, chị đam mê ca hát từ nhỏ, những bài hát của đồng bào mà chị được nghe từ những già làng truyền lại cho các anh chị trong buôn làng, đều được chị học thuộc lòng. Nhờ có khiếu về ca hát mà chị được các anh chị trong đội văn nghệ của huyện yêu mến. Hồi ấy, ở làng chị có anh Kso Đứa cũng đi biểu diễn văn nghệ cho dân quân, du kích nghe. Anh ấy bảo: “Bây giờ ở buôn làng mình có chị và hai người nữa biết hát dân ca bằng tiếng Jrai, thế nên Rơ Chăm Phiang cố gắng đi hát phục vụ bộ đội và du kích địa phương”.
Đại tá Rơ Chăm Phiang nhớ mãi kỷ niệm năm 1972, lúc đó chị cùng một người con gái bằng tuổi mình và anh Kso Đứa đi hái rau rừng. Trên đường về đơn vị đóng quân để nấu cơm thì gặp lính giặc phục hai bên đường, sau các cây dạ, cây chuối. Anh Kso Đứa đi trước, tay đeo đồng hồ, vai đeo radio lủng lẳng va vào dây lưng phát tiếng lách cách nên bị lộ. Địch nổ súng, ba người chạy ngược lại, súng địch bắn phạt đổ hết những cây sắn, cây chuối, mía hai bên đường. Anh Kso Đứa bị trúng đạn, may có du kích nổ súng yểm trợ nên địch sợ không dám đuổi. Anh Kso Đứa bị thương nặng được du kích ra cõng về. Đó là lần “chết hụt” đầu tiên, chị biết tới khói lửa chiến tranh.
Một lần, Rơ Chăm Phiang cùng đội văn nghệ của Gia Lai về dự hội diễn văn nghệ ở Mặt trận Tây Nguyên. Phát hiện Rơ Chăm Phiang có giọng hát trong trẻo, cao vút nên Đoàn Văn công quân giải phóng Tây Nguyên quyết định tuyển chọn. Suốt 3 năm cùng đoàn đi ra các trận địa, rồi tới các đơn vị, các bệnh viện ở tuyến trước phục vụ thương binh, giọng hát của Rơ Chăm Phiang đã để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng những người lính Tây Nguyên của những năm tháng ác liệt ấy.
Lần đầu tiên Rơ Chăm Phiang thi một cuộc thi lớn do Bộ Văn hóa tổ chức và chị cùng với ca sĩ Quang Thọ đoạt giải Nhất. Sau lần đó, chị được cử đi thi quốc tế ở Liên Xô, gồm 27 nước tham dự, đoạt giải Ba. Khi đó, chị đang học trung cấp thanh nhạc năm thứ hai. Năm 1990, chị được tuyển chọn đi thi cuộc thi Liên hoan tiếng hát “Mùa Thu Bình Nhưỡng” tại Triều Tiên và giành giải Nhất.
Rơ Chăm Phiang được phong Nghệ sĩ Ưu tú từ năm 1997. Quá trình hoạt động nghệ thuật, chị đoạt 3 giải quốc tế, 10 giải Nhất trong các cuộc thi trong nước và nhiều bằng khen, giấy khen của các Bộ, ngành, địa phương nhờ những cống hiến phục vụ bộ đội và nhân dân trong những năm chống Mỹ, cứu nước.
Kim Nhượng
Chim Sơn Ca Của Núi Rừng Tây Bắc
Năm 2023 được coi là năm rất thành công của NSND Vi Hoa, chị được thăng quân hàm lên Đại tá và được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân. Có thể nói, những gì mà chị đạt được hôm nay là kết quả của gần 30 năm nỗ lực cống hiến mang lời ca tiếng hát của mình phục vụ cán bộ, chiến sĩ bộ đội biên phòng và đồng bào các dân tộc trên khắp mọi miền của Tổ quốc.
Tốt nghiệp trường Đại học Văn hóa Hà Nội, Vi Hoa được mời về phục vụ chiến sĩ Phòng không không quân và đến năm 1990 chị chuyển sang Đoàn Nghệ thuật của lực lượng bộ đội biên phòng. Từ đó đến nay, chị đã trở thành một cái tên quen thuộc đối với đồng bào và những chiến sĩ ở vùng biên cương và hải đảo xa xôi của Tổ quốc. Với chất giọng mượt mà, sâu lắng, Vi Hoa đã gặt hái được nhiều thành công trên con đường nghệ thuật.. Những ca khúc gắn liền với tên tuổi chị, được khán giả yêu mến như: “Bài ca đỉnh núi”, “Đi chợ vùng cao”, “Tình ca Tây Bắc”, “Chiều biên giới” và những bài dân ca Thái…
Sinh ra và lớn lên tại Sơn La – tâm điểm của văn hóa Tây Bắc, nơi gắn liền vời những điệu múa xòe của người dân tộc Thái, bản thân cũng là người dân tộc Thái nên ngay từ nhỏ, những làn điệu mượt mà đã ăn sâu vào trái tim NSND Vi Hoa. Chia sẻ về nghề nghiệp của mình, chị nhắc nhiều đến quê hương, nơi đã sinh ra chị, nơi đã nuôi lớn chị nên người và là nơi đã tạo nên một chất giọng đặc biệt của Vi Hoa, một chất giọng không giống ai. Có lẽ chính những năm tháng sống với bà con vùng cao, uống nước suối và đắm mình trong những giai điệu trong trẻo của núi rừng đã giúp giọng hát chị như tiếng chim sơn ca cao vút giữa núi rừng đại ngàn. Cái tên “chim sơn ca của núi rừng Tây Bắc” được khán giả đặt cho chị cũng là vì thế.
Là một nghệ sĩ phục vụ trong quân đội, lại trong lực lượng biên phòng nên không có nơi gian khổ, khó khăn nào mà chị và đồng nghiệp chưa đến. Hàng ngàn buổi biểu diễn phục vụ các chiến sỹ ở các đồn biên phòng, đồng bào các dân tộc biên giới, hải đảo, những nơi khó khăn, khổ cực nhất của tổ quốc.
“Nếu như nơi biểu diễn của các ca sỹ, nghệ sỹ nói chung là những sân khấu hoành tráng lấp lánh dưới ánh đèn hào nhoáng, sang trọng, thì sân khấu của các nghệ sỹ, chiến sỹ trong đoàn nghệ thuật Bộ đội Biên phòng là sân khấu…đất, biểu diễn giữa núi rừng, giữa thôn bản. Bây giờ, phương tiện giao thông đi lại đã bớt khó khăn hơn chứ cách đây chừng 10 năm, có những đồn biên phòng ở xa, tôi cùng anh chị em nghệ sỹ trong đoàn phải trèo đèo, lội suối, đi cả ngày trời mới đến được…”, NSND Vi Hoa kể.
Bởi thế, nên dù có những lúc khó khăn tưởng chừng đã phải bỏ nghề, nhưng khi đến với đồng bào vùng cao, cảm nhận được tình cảm trân trọng của bà con cũng như chiến sĩ biên phòng dành cho mình, chị lại như được tiếp thêm sức mạnh để vững bước trên con đường đã lựa chọn…
“Sao mẹ không làm cô giáo để ở nhà với con?”
NSND Vi Hoa bảo, câu hỏi đó của đứa con nhỏ mỗi khi chị vắng nhà để tham gia những chuyến lưu diễn dài ngày không ít lần khiến chị phải suy nghĩ. “Những lúc như thế, tôi ôm lấy con, giải thích với cháu rằng, nghề nào cũng có cái vất vả riêng, ngay giáo viên cũng không phải lúc nào cũng ở nhà cả ngày với con, cũng phải đi dạy thêm cơ mà. Nói là nói thế nhưng trong thâm tâm tôi biết, làm chồng, làm con những nghệ sĩ như tôi thiệt thòi lắm”- Nghệ sĩ Vi Hoa chia sẻ.
Vi Hoa có con muộn. Ở tuổi ngoài ngũ tuần nhưng hai đứa con sinh đôi một trai, một gái của chị mới học lớp 5. Nghe chị say mê kể chuyện về hai đứa con, có thể thấy niềm hạnh phúc rạng ngời trong đôi mắt của chị bởi hai thiên thần nhỏ của chị là kết quả của bao nhiêu khó khăn vất vả, của sự chờ đợi và thử thách.
Chị kể, khi mới lập gia đình, phần vì tuổi đời còn trẻ, lại vào một cơ quan mới, cuộc sống còn nhiều khó khăn, đặc biệt là phải thường xuyên đi công tác, chị sợ những chuyến công tác vất vả ấy sẽ không chăm được con nên quyết định những năm đầu chưa sinh con để lo cho sự nghiệp. Khi sự nghiệp đã đi vào ổn định, những con đường lên vùng cao cũng đỡ vất vả hơn chị mới dành thời gian để sinh con thì sự đời lại trớ trêu không theo lòng người, hàng chục năm sau, mong ước của chị vẫn chưa thỏa nguyện. Đã có lúc, tưởng như những băn khoăn, lo lắng và day dứt đánh gục được chị nếu như không có sự thông cảm từ gia đình. Chính sự động viên, chia sẻ của chồng và gia đình chồng đã giúp chị có thêm sức mạnh để chờ đợi. Và cuối cùng, sự chờ đợi ấy cũng đã có kết quả: ông trời đã ban tặng cho chị hai thiên thần nhỏ, hai đứa con sinh đôi, một trai, một gái.
Đối với một người nghệ sĩ, được đem tiếng hát phục vụ đồng bào vùng sâu, vùng xa, và các chiến sĩ bộ đội biên phòng ngày đêm canh giữ biên cương cho tổ quốc thật sự không có niềm vui và vinh dự nào hơn. Nhưng đối với một người mẹ, chị cũng như bao người phụ nữ khác luôn coi con cái là tài sản quý giá nhất mà không một danh hiệu nào có thể sánh được. Do vậy, dù ở cương vị nào, chị vẫn luôn cố gắng hết mình để làm tốt mọi việc. Chị bảo, để giữ gìn được hạnh phúc ở một gia đình mà cả hai vợ chồng đều là nghệ sĩ hoàn toàn không đơn giản. Chồng chị – anh Tuấn Phương cũng là một nghệ sĩ của Nhà hát tạp kỹ xiếc thuộc Sở Văn hóa Hà Nội. Cùng là người làm nghệ thuật, anh cũng phải thường xuyên xa nhà với những chuyến lưu diễn nên ngay cả việc bố trí thời gian dành cho gia đình của cả hai vợ chồng cũng là một vấn đề nan giải.
“Cuộc sống không phải lúc nào cũng bằng phẳng, gia đình nào cũng sóng gió và ai cũng muốn tìm con đường tốt nhất cho mình. Với người làm nghệ thuật, sự quan tâm chia sẻ của người bạn đời là cực kỳ quan trọng. Tôi may mắn đã tìm được người như thế và luôn biết ơn chồng mình về điều đó. Điều duy nhất theo tôi, để giữ gìn được hạnh phúc là sống thật lòng với nhau, hiểu nhau, tôn trọng lẫn nhau, luôn nhìn vào những điểm tốt của nhau để sống và cùng chia sẻ với nhau mọi việc, kể cả việc nghề và cuộc sống đời thường”, nghệ sĩ Vi Hoa tâm sự.
THÁI AN- CÙ HÒA
‘Chim Sơn Ca’ Của Núi Rừng Tây Bắc Đã Ngừng Hót
Nghệ sĩ ưu tú Thái Hằng. Ảnh: KT
Nguyên quán tại Thái Bình, nhưng Nghệ sỹ ưu tú Thái Hằng lại được sinh ra và lớn lên tại mảnh đất Điện Biên, nơi chứa đựng nhiều nét độc đáo của âm nhạc dân tộc. Có lẽ cũng chính vì vậy mà âm hưởng của những làn điệu dân ca, dân vũ trong cộng đồng các dân tộc Điện Biên nói riêng, Tây Bắc nói chung đã thấm đẫm trong con người chị. Cũng chính vì tình yêu âm nhạc, năm 1993, khi vừa tròn 16 tuổi, chị đã đăng ký thi tuyển vào Đoàn nghệ thuật tỉnh Lai Châu (nay là Đoàn nghệ thuật tỉnh Điện Biên) để theo đuổi con đường âm nhạc. Không sinh ra trong một gia đình có truyền thống về nghệ thuật, xong được sự dìu dắt của các thế hệ nghệ sỹ đi trước và sự khổ luyện của bản thân, giọng ca của chị ngày càng đằm thắm, mượt mà, có sức lay động lòng người. Dù trên sân khấu nghệ thuật lớn, hay biểu diễn cho bà con ở các bản, làng vùng sâu, vùng xa, khu vực biên giới trong tỉnh, Nghệ sỹ ưu tú Thái Hằng vẫn luôn cháy hết mình.
Ông Đoàn Văn Trì, Phó Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch cho biết: “Xét về năng lực chuyên môn thì có thể nói rằng, Thái Hằng là giọng ca số 1 của Đoàn nghệ thuật. Trong các kỳ liên hoan, hội diễn cấp khu vực và toàn quốc, Thái Hằng giành được rất nhiều huy chương vàng, bạc. Thái Hằng cũng rất tích cực trong việc xây dựng mối đoàn kết trong đơn vị, cơ quan; là tấm gương vượt khó để trưởng thành. Năm 2010, ghi nhận những cố gắng của đồng chí Thái Hằng, lãnh đạo Sở đã bổ nhiệm đồng chí giữ chức Phó trưởng Đoàn nghệ thuật tỉnh Điện Biên.”
Cuộc đời nghệ thuật của NSUT Thái Hằng gắn liền với những khúc ca về đất trời Tây Bắc như: Người đẹp Mường Then, Về miền hoa Ban, Điện Biên mùa Ban trắng, Lời yêu gửi Noọng… Thông qua lời hát của chị, những nét văn hóa truyền thống độc đáo, mang đậm sắc màu dân tộc, cũng như mảnh đất và sự thân thiện của con người Điện Biên đã đến gần hơn với bè bạn trong và ngoài nước thông qua các hội diễn, hội thi.
Bà Điêu Khánh Thực, Trưởng Đoàn nghệ thuật tỉnh cho biết: “Đối với Nghệ sỹ ưu tú Thái Hằng, cho đến giờ phút này Nghệ sỹ đã hết mình vì nghệ thuật và tâm huyết, yêu ngành, mến nghề, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của tỉnh, của ngành và cũng như của Đoàn giao cho. Khi đã lên sân khấu Thái Hằng luôn thể hiện hết mình và tỏa sáng. Đối với thế trẻ, Thái Hằng là tấm gương dìu dắt các em nhằm góp phần đưa nghệ thuật chuyên nghiệp của tỉnh và của Đoàn phát triển.”
Với chất giọng trời phú, tình yêu âm nhạc và sự khổ luyện của mình, Thái Hằng đã gặt hái được nhiều thành công với nhiều huy chương vàng, bạc danh giá tại các hội thi, hội diễn toàn quốc. Năm 2012, chị là một trong 2 nghệ sỹ đầu tiên của tỉnh ta vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu: Nghệ sỹ ưu tú. Tròn 25 năm gắn bó với nghề, NSUT Thái Hằng luôn là tấm gương sáng để những người đồng nghiệp của mình học tập, noi gương. Còn đối với những người yêu âm nhạc tại tỉnh ta, sự ra đi của nghệ sỹ ưu tú Thái Hằng để lại một khoảng trống vô cùng lớn, khi không còn được nghe thanh âm lơi lả cất lên trên sân khấu.
Anh Hoàng Công Thành chia sẻ: “Tôi cũng là người rất yêu âm nhạc, được nghe chị Thái Hằng hát rất nhiều, nhất là những bài hát về Điện Biên mà chị thể hiện rất là tốt, giọng hát mượt mà. Chị là người sống rất nhiệt tình, yêu công việc, sẵn sàng giúp đỡ những người muốn biết đến âm nhạc như một người thầy, người chị. Lúc nào chị cũng nở nụ cười rất tươi, nay chị ra đi tôi rất buồn.”
NSUT Thái Hằng – Người con gái rừng Ban trút hơi thở cuối cùng trong vòng tay của nhạc sỹ Huy Thông, người bạn đời gắn bó trong suốt hành trình làm nghệ thuật của chị. Vĩnh biệt chị, vĩnh biệt một tâm hồn chứa chan yêu thương, vĩnh biệt một giọng ca đẹp, vĩnh biệt một người nghệ sỹ chân chính. Chị ra đi, nhưng giọng ca của chị sẽ còn mãi với thời gian, vấn vương như những đám mây nơi đất trời Tây Bắc/.
Nghệ Sỹ Ưu Tú Vi Hoa: Chim Sơn Ca Của Núi Rừng Tây Bắc
Nghệ sỹ ưu tú Vi Hoa: Chim sơn ca của núi rừng Tây Bắc
Mặc dù bận rộn với thiên chức làm mẹ, nhưng chị vẫn dành thời gian kể về kỷ niệm những lần đi lưu diễn phục vụ chiến sĩ, đồng bào các vùng biên giới, hải đảo xa xôi; về những nỗi buồn, niềm vui nghề nghiệp.
Gia đình chị không có ai theo con đường nghệ thuật nhưng với chất giọng “trời cho” và niềm đam mê nghệ thuật đã đưa Vi Hoa đến với nghiệp ca hát. Chị đến với âm nhạc từ lúc còn bé. Lúc đó chị chưa ý thức được nghệ thuật là gì, chỉ biết hát và biểu diễn cho người khác xem, được người mọi người khen là thấy thích.
Năm 1983, Vi Hoa thi đỗ vào Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, chuyên ngành Quản lý. Chị mong muốn sau này sẽ trở thành nhà quản lý văn hóa, đóng góp một phần sức lực của mình cho đất nước. Trong thời gian học ở trường, chị đã tích cực tham gia các hoạt động văn hóa nghệ thuật và đạt được nhiều thành tích trong các cuộc thi dành cho sinh viên.
Năm 1985, tại Hội diễn văn nghệ sinh viên toàn quốc, giọng hát Vi Hoa đã chinh phục được trái tim khán giả và dành được Huy chương Vàng. Chị là một trong những người tham gia tốp nhạc sinh viên đầu tiên của Thành đoàn Hà Nội, mở đầu cho sự hình thành và phát triển của các nhóm nhạc sinh viên trong toàn quốc. Tình yêu dành cho âm nhạc được nuôi dưỡng và cứ lớn dần lên theo năm tháng.
Ra trường, chị được mời về phục vụ chiến sĩ Phòng không không quân. Sau khi đạt giải Nhì trong Liên hoan nhạc nhẹ toàn quốc năm 1989, năm 1990 chị chuyển sang Đoàn Nghệ thuật của lực lượng bộ đội biên phòng. Từ đó đến nay, chị chuyên tâm phục vụ cho các chiến sĩ ở vùng biên cương và hải đảo xa xôi của Tổ quốc.
Với chất giọng mượt mà, sâu lắng, Vi Hoa đã gặt hái được nhiều thành công trên con đường nghệ thuật. Tại hội diễn toàn quốc các năm: 1994, 1995, 1996, 2000, chị liên tiếp dành được Huy chương Vàng. Chị còn đạt danh hiệu “Giọng hát vàng ASEAN” lần thứ nhất tại Việt Nam năm 1996, “Người hát ca khúc Việt hay nhất” trong Cuộc thi nhạc thính phòng toàn quốc lần thứ nhất tại TP. Hồ Chí Minh. Năm 2000, chị được vinh dự trao tặng danh hiệu nghệ sĩ ưu tú…
ĐỨC ANH (Nguồn: Báo Dân tộc & Phát triển) [TT: H.T.N
Chim Sơn Ca Của Hoàng Đế
Có vị hoàng đế nọ sở hữu một tòa lâu đài lỗng lẫy hơn mọi cung điện trên thế giới. Trong khu lâu đài có một vườn thượng uyển trồng toàn những kỳ hoa dị thảo, hương thơm ngào ngạt. Khu vườn ấy cũng là nơi cư ngụ của một con chim sơn ca có tiếng hót hay lạ thường.
Những khách ngoại kiều từ khắp cùng cõi đất đặt chân đến thành phố của vị hoàng đế đều bị choáng ngợp bởi sự hùng vĩ của lâu đài và vẻ đẹp huyền ảo lẫn rực rỡ của khu vườn, nhưng trên hết, họ bị giọng hót tuyệt vời của chim sơn ca hớp hồn. Họ kháo láo với nhau: “Mọi sự đều tuyệt vời nhưng giọng hót của chim sơn ca mới là phép lạ vĩ đại nhất!”. Nghe thấy thế, vị hoàng đế nói: “Chim sơn ca à? Ta chẳng bao giờ nghe ai nhắc đến nó. Nó ở trong vườn của ta sao? Chính trong khu vườn của ta có con chim quý này… Vậy chiều nay, ta muốn chim sơn ca đến đây hót cho ta nghe!”
Con chim nhỏ mầu tro
Mọi quan trong triều đều lo tìm kiếm chim sơn ca, và họ bắt gặp cô hầu bếp nhỏ bé là người thường nghe tiếng chim hót. Cô đưa tay lên miệng khẽ nói: “Chim sơn ca đó! Hãy lắng nghe.Tiếng nó ở đằng kia!”. Và cô chỉ tay vào một con chim mầu tro ẩn mình trên cành cao.
Người ta trang hoàng sân rồng như trong một lễ hội lớn. Ở giữa sân có một ngai lớn bằng vàng cho vua ngự. Gần đó là một cành cây giả bằng vàng để chim sơn ca đậu. Mọi người hiện diện đều vận những bộ lễ phục đẹp nhất, kể cả cô hầu bếp cũng được phép đứng sau cánh cửa để tham dự. Ai ai cũng chăm chú nhìn vào con chim nhỏ mầu tro.
Chim sơn ca cất cao giọng hát tuyệt vời khiến hoàng đế cảm động đến rơi lệ. Những gọt lệ vương trên gò má ửng đỏ của hoàng đế lại càng làm chim sơn ca hát hay hơn nữa, giọng hát của nó như đi thẳng vào tim ngài, khơi lên nguồn cảm xúc dạt dào. Hoàng đế hết sức vui sướng, ngài sai thị vệ ban tặng chim sơn ca một vòng hoa đeo cổ bằng vàng. Chim sơn ca cho dù hãnh diện nhưng không muốn nhận quà tặng này, nó nói: “Tôi đã được nhìn thấy những giọt lệ của hoàng đế và với tôi, nó quý hơn mọi tặng phẩm. Nước mắt của một vị hoàng đế có quyền lực vô cùng!”.
Và rồi nó lại cất lên giọng ngọt ngào, trìu mến. Hoàng đế ra lệnh cho chim sơn ca ở lại trong triều đình vĩnh viễn. Ngài sai làm một cái lồng và cho phép chim sơn ca ngày hai lần được ra khỏi lồng: một lần ban ngày và lần khác vào ban đêm.
Cỗ máy bằng kim cương bị trục trặc
Vào một ngày đẹp trời nọ, có một gói hàng lớn được chở đến dâng cho hoàng đế. Phía trên hộp có ghi hàng chữ “Chim sơn ca”. Hoàng đế nhìn món quà đoán: “Chắc là một cuốn sách mới viết về con chim nổi tiếng của chúng ta”. Nhưng không phải là một cuốn sách, mà bên trong cái thùng nhỏ được bọc cẩn thận trang trọng ấy là một con chim máy, chung quanh mình nó được cẩn bằng những viên hồng ngọc, lục bảo và kim cương quý giá. Vừa khi nhấn nút, con chim máy cất lên tiếng hót giống y con chim sơn ca thật. Thỉnh thoảng nó còn ngước lên, cúi xuống trông thật sinh động. “Tuyệt vời!”, mọi người thốt lên thán phục. Thế rồi họ quyết định để con chim máy và chim sơn ca thật cùng song ca. Tuy nhiên, giọng của hai con chim không thể hòa với nhau được, vì con chim thật hót với điệu riêng của nó, trong khi con chim máy không bao giờ thay đổi giọng điệu.
Thế là con chim máy phải ca một mình. Nó cứ liên tục hót một bài cho dù đến 30 lần liên tục. Mọi người ngây ngất trước giọng hót hoàn mỹ và ánh rực rỡ của kim cương, đá quý. Họ chỉ giật mình tỉnh thức khi vị hoàng đế ban lệnh cho vị quan âm nhạc để chim sơn ca thật hót. Nhưng chẳng ai còn thấy con chim thật đâu nữa. Nó đã bay về khu rừng xanh rộng mênh mông của nó.
Các quan vui vẻ nói: “Cuối cùng thì con chim tốt nhất đã ở lại với chúng ta!”.
Cơn bệnh của hoàng đế
Con chim sơn ca bằng máy được hãnh diện đậu trên chiếc gối lụa gần giường của hoàng đế. Nó làm cho ngài vui vì tiếng hót và vì đồ trang sức quý giá. Nó còn được ưu ái gọi với danh hiệu: “Ca sĩ đầu giường của hoàng đế”. Một năm trôi qua thật tốt đẹp, từ hoàng đế đến quan đại thần, thị vệ, ai ai cũng nhớ nằm lòng từng giai điệu trong bài hát của chim sơn ca bằng máy.
Tuy nhiên, một chiều nọ, trong lúc hoàng đế đang mơ màng thưởng thức điệu hót như thường lệ, bỗng dưng một tiếng rắc…rrrrrr … vang lên, rồi tiếng khực… khực… nối tiếp. Những bánh răng cọ xát và rồi tiếng nhạc im bặt.
Hoàng đế nhảy ra khỏi giường, ngài cho gọi ngay quan ngự y đến, nhưng chẳng có gì thay đổi cả. Thế rồi hoàng đế lâm trọng bệnh, cả vương quốc được bao phủ bởi chiếc màn buồn bã. Họ đã quá yêu thương vị hoàng đế của họ.
Lạnh giá và xanh xao, hoàng đế nằm ủ rũ trên chiếc giường to lớn và lộng lẫy của mình. Thỉnh thoảng ngài lại gào lên: “Âm nhạc! Âm nhạc. Hỡi con chim vàng ngọc, hãy ca lên, hãy hát lên!”. Cả triều đình cho rằng ngài không qua khỏi nên xôn xao lo việc chôn cất nhà vua và tìm hoàng đế mới.
Trở về
Bất thình lình, cánh cửa sổ tầng thượng, nơi hoàng đế nằm bỗng mở ra. Và một tiếng hót lanh lảnh, diệu kỳ cất lên, ngân vang xa. Thì ra đó là tiếng hót của con chim sơn ca thật, nó đang say sưa hót từ cành cao gần cung điện. Nghe biết tình trạng nguy kịch của hoàng đế, con chim đã tìm về và hát dâng ngài bài ca an ủi và hy vọng. Hoàng đế dần hồi tỉnh, nhịp đập tim mạnh dần, cơ thể xanh xao bắt đầu ửng hồng biểu lộ sức sống đang vực dậy. “Cảm ơn! Xin cảm ơn”, hoàng đế thì thào, “ta đã quên ngươi, vậy mà ngươi vẫn nhớ đến ta. Với giọng hát, ngươi đã đuổi khỏi giường ta những tư tưởng đen tối, buồn bã; ngươi đã lấy cái chết khỏi trái tim ta. Ta phải ban thưởng cho ngươi thế nào đây?”.
Chim sơn ca trả lời: “Ngài đã ban thưởng cho tôi rồi! Tôi đã nhìn thấy giọt nước mắt của ngài và tôi chẳng bao giờ quên được. Với tôi, chúng là vàng ròng làm cho con tim nghệ sĩ của tôi sung sướng. Và bây giờ, nếu ngài muốn lấy lại sức, hãy ngủ đi. Tôi sẽ hót lên để ru ngài”.
Vị hoàng đế ân hận vì lối hành xử của mình trước kia, ông hứa sẽ đập nát con chim máy thành trăm mảnh, và yêu cầu chim sơn ca ở lại bên ông mãi mãi, nhưng nó nói: “Tôi sẽ hót khi ngài muốn, nhưng xin ngài đừng đập con chim máy ra, vì nó đã trao cho ngài mọi sự mà nó có thể. Hãy giữ lại nó lại cho ngài như thuở ban đầu. Còn tôi, tôi không thể lưu lại với ngài tại lâu đài này, nhưng hãy cho phép tôi trở lại khi tôi muốn, và mỗi buổi chiều, tôi sẽ đậu trên cành cây ở cửa sổ mà hót dâng ngài, làm cho ngài hạnh phúc và để ngài nhận ra rằng ‘tôi hát về những con người hạnh phúc cũng như đau khổ, tôi sẽ hát về sự tốt lành và xấu xa đang xảy ra chung quanh ngài, và cả những điều ngài chôn giấu trong tim”. Nói rồi, chim sơn ca vỗ cánh bay vào khung trời tự do mênh mông.
Những chỉ dẫn sư phạm Sứ điệp ẩn giấu
Ngày nay tình yêu là điều khó nói trong gia đình, khi mà những đổ vỡ xảy ra như cơm bữa và những nguy cơ dẫn đến chia tay, làm tổn thương luôn rình chờ trong mọi tình huống. “Li dị” là câu nói cửa môi trong các gia đình, và điều này tác động đến khả năng chinh phục và gìn giữ tình bạn nơi người trẻ.
Câu chuyện cho thấy tình yêu bao giờ cũng nại đến lòng muốn và sự tự do của con người. Vị hoàng đế không thể có những người bạn thật được, vì ông đòi mọi người phải yêu mến ông và với chim sơn ca, ông muốn bắt nó ở trong lồng, rồi sau đó lại yên lòng để thay thế nó bằng một con chim máy. Cuối cùng ông hiểu ra rằng chỉ trong tự do chọn lựa người ta mới tìm thấy tình yêu đích thực và chỉ có con người mới có khả năng yêu mến.
Đối thoại gợi ý
Tại sao chim sơn ca lại trốn khỏi lâu đài? Cái lồng trong đó buộc sơn ca phải sống có ý nghĩa gì? Chúng ta có “bị bắt buộc” phải trở thành bạn bè của một ai đó không?.
Người ta có thể thay thế một người bạn bằng xương bằng thịt với một cỗ máy được không? Bạn có biết ai đó đã làm như thế không?
Tại sao một bộ máy (Ti-vi, vi tính…) không bao giờ có thể trở thành một người bạn thực sự?
Lý do gì đã làm chim sơn ca trở lại khi biết vị hoàng đế bị bệnh?
Tại sao chim sơn ca không quay trở lại để sống trong chiếc lồng vàng?
Theo bạn, đâu là những phẩm chất của một người bạn thực sự?
Kinh Thánh cũng kể lại
Giáo lý viên có thể cho các em trao đổi trên lời của Chúa Giê-su: “Thầy không gọi các con là tôi tớ, nhưng là bạn hữu” (Ga 15,15)
Trích Chuyên đề Don Bosco 35
Mùa Sinh Sản Của Chim Sơn Ca
So với nhiểu giống chim hót khác, thì sự hiểu biết về đời sống của chim Sơn Ca ra sao vẫn còn có sự hạn chế đối với một số ít nghệ nhân, dù họ đã có nhiều kinh nghiệm trons nghề nuôi chim lâu năm, tất nhiên đối với người mới vào nghề thì đa số lại càng cảm thấy giống chim nổi tiếng có giọng hót thật hay nầy lại còn nhiều điều khó hiểu đối với họ hơn.
Chính vì lẽ đó nên từ lâu, nhiều người muôn nuôi chim Sơn Ca để thường thức tiếng hót của nó, nhưng do không hiểu nhiều về giống chim nầy nên mới ngần ngại chưa nuôi.
Có ai ngờ con chim mỗi khi cất tiếng hót thì thích tung mình bay lên tận trời cao, vừa bay vừa hót khiến âm thanh theo gió lan lỏa khắp một vùng trời, mà cuộc sống của nó lại quá giản dị, bình thường như Đa Đa, Cút rừng chỉ chui rúc, trốn lủi trong bờ trong bụi mà thôi.
Thông thường hễ khi nghe nói đên “Sơn thì ai cũng đêu liên tưởng đến núi cao vời vợi, chứ ai đâu ngờ con chim mang tên là Sơn Ca lại chỉ sống ở mặt đất, tìm kiếm sâu bọ dưới đất, hoặc trên những bụi cây cỏ thấp mà ăn!
Giống chim nầy không hề biết tìm mồi ở trên cây, dù là tầng thấp như Chích Chòe Đất. Nó cũng không có thói quen tìm cành cây mà đậu, dù chỉ trong thoáng chốc nghỉ ngơi hoặc nghỉ qua đêm. Ngay cả việc làm tổ đẻ trong mùa sinh sản, Sơn Ca cũng chọn những hố đất, những chỗ lõm tự nhiên ở mặt đất như lỗ chân trâu chẳng hạn để xây tổ, chứ không biết làm tổ ở trên cây như đa số các giống chim rừng khác! Cách sống của giống chim quí đó quả thật là giản dị quá chừng, ít ai có thể tưởng tượng ra nỗi.
Được biết, hàng năm mùa sinh sản của chim Sơn Ca bắt đầu từ tháng hai Âm lịch, và kéo dài đến bôn năm tháng sau mới châm dứt. Tại miền Bắc, từ tháng ba đến tháng tám Âm lịch là mùa sinh sản của Sơn Ca. Nghĩa là muôn nuôi Sơn Ca con, thì cuối mùa xuân ta có thể tìm tổ mà bắt, hoặc ra chợ chim để mua…
Như vậy, mùa sinh sản của Sơn Ca cũng trùng với mùa sinh sản của Chích Chòe Than, và sớm han một thài gian ngắn đối với nhiều giống chim hót rừng khác.
Sơn Ca không sống thành bầy đàn, không sống tập trung một chỗ, một vùng, mà cũng không thích theo cách cát cứ mỗi cặp riêng lẻ một noi. Đến mùa sinh sản, chúng thường rủ nhau tụ tập ở chung với nhau trong một khu nương rẫy hay một cánh đồng cỏ yên tĩnh nào đó, rồi mạnh dạn cặp nào cặp đó tìm nơi vừa ý để làm tổ. Tất nhiên là mồi cặp có một tổ riêng, không cặp nào quan tâm đến cặp nào, thế nhưng chúng cũng không có óc hùng cứ một lãnh địa riêng cho mình như nhiều giống chim rừng khác. Chim trống chỉ biết canh phòng trong phạm vi chim mái làm tổ. Ngoài khu vực nhỏ hẹp đó là phần đất của những cặp chim khác, chứ chúng không đấu đá tranh giành nhau. Ngay các giống chim khác thường dùng giọng hót cùa mình để làm lợi khí sắc bén đe dọa kẻ thù, thì Sơn Cu lại không hề sử dụng thứ vũ khí lợi hại trời cho đó.
Sơn Ca làm tổ rất đơn sơ và làm ngay trên mặt đất. Đó là điều ít người ngờ tới.
Đến mùa sinh sản chúng thường kéo về một vùng đất yên tĩnh và khô ráo, tốt nhất là những cánh đồng cỏ, hoặc nơi có nhiều bờ bụi lúp xúp hay những trảng tranh để làm tổ. Ngay ở những vùng sâu trùng, bị nước ngập đe dọa. Sơn Ca cũng biết tìm những gò đất cao ráo, hay các bờ đê, bờ mẫu để làm tổ đẻ. Dọc các bờ biển, trên những động cát có những bụi bờ dứa dại, người ta cũng bắt gặp Sơn Ca làm tổ ở trên đó.
Chúng khôn ngoan chọn những chỗ đất bị trũng sâu xuống độ năm mười phân như miệng chén, miệng tô, thậm chí đó là 15 chân trâu khi đi lún sâu xuống chẳng hạn để làm điểm tựa cho tổ được chắc chắn khỏi bị gió cuốn bay đi! Tổ được kết bằng cỏ khô, rác rên, rom rạ mục, hay những mầu nhỏ cành cây khô mục. Có nhiều trường hợp do chọn không ra những hố đất lún sẵn, chim phải làm tổ “nổi” trên mặt đất bằng, nhưng khôn khéo làm tổ lọt vào giữa những bụi cỏ, hoặc dựa vào một bụi cỏ lớn để nhờ bụi cỏ nầy che chắn gió giùm. Trong trường hợp tìm không ra bụi cỏ nào chắc chắn, Sơn Ca biết tha về những bụi cỏ hay những đoạn cành mục tương đối lớn với sức nhìn của nó để tận chung quanh tổ cho chắc chắn, tránh bị mưa to gió lớn cuốn phăng tổ đi!
Với cách làm tổ trên mặt đất nầy, dù tìm được đất có hố sẵn đi nữa, thì tổ Sơn Ca cũng quá thô sơ, không tạo được sự an toàn nên khiến ai nhìn thấy cùng… lo ngại dùm cho chúng. Có những chiếc tổ được làm rất khéo léo, công phu, nhưng cũng có nhiều tổ làm rất sơ sài tưởng chừng như không đủ sức bền để chịu đựng nỗi đến lứa chim con ra đời. Nhưng chuyện đời “trời sinh trời dưỡng”, chúng vẫn có cách để duy trì và phát triển nòi giống…
Trong mùa sinh sản, kéo dài khoảng bốn, năm tháng, mỗi cặp Sơn Ca có thể đẻ được vài ba lứa con, và mỗi lứa được bốn năm trứng, hy vọng được vài ba chim con. Tuy nhiên, số lượng chim sống sót được sau mùa sinh sản không được nhiều bằng các giống chim rừng khác! Đó là điều rất dễ hiểu nếu quí vị có dịp quan sát được tận mắt tổ của chúng làm sơ sài trên mặt đất, thì có thể đoán được những bất trác mà dòng giống chúng phải hứng chịu.
Kẻ thù của giống chim quá nhỏ nầy rất nhiều. Một sô lớn trứng và chim Sơn Ca non là mồi ngon của Cò, Vạc, Chuột đồng, các loại chim lớn ăn thịt như Quạ, Diều, và các loài bò sát như Trăn, Rắn, Kỳ Đà, Rắn đó là chưa nói đến một kẻ thù nguy hiểm nhất là… con người!
Đến mùa sinh sản của Sơn Ca, nhiều người cố tìm đến nơi chúng làm tổ để bắt chim con về nuôi hoặc bán. Với dân săn chuyên nghiệp thì việc nầy tương đối dễ dàng. Họ chỉ cần đến những nơi chim kéo về làm tổ mùa trước là hy vọng trúng mùa vì giống chim thường có thói quen như vậy. Chỉ khi nào mùa sinh sản trước chúng bị “bố ráp” tàn khốc thì năm sau mới chịu tạm bỏ chỗ cũ để tìm vùng đất mới để làm tổ mà thôi. Dù chim kéo về vùng đất lạ làm tổ, thì giới săn bắt chuyên môn họ cũng có cách phát giác ra được, miễn là trước đó chịu khó theo dõi một thời gian.
Nhưng, với dân mới tập tễnh vào nghề thì đây là chuyện thiên nan vạn nan, chứ không phải dễ dàng gì Ngay việc phát giác nơi Sơn Ca thường có mặt, cũng chưa chắc dễ dàng tìm được tổ của chúng…
Nhiều người đứng trước một cánh đồng cỏ, hay một vạt nương rẫy, nhiều lần xác định được chỗ chim Sơn Ca bay lên đáp xuống, nhưng khi lại gần thì không cách nào tìm ra tổ của chúng! Với người chưa kinh nghiệm thì dù tìm kiếm theo cách nay hàng trăm lần, kết quả cũng chỉ tay trắng mà thôi.
Tại sao lại có chuyện đó? Bởi giống chim Sơn Ca rất khôn, nó biết che giấu nơi đặt tổ của nó một cách ranh mãnh trước mọi kẻ thù, trong đó có kẻ thù nguy hiểm và đáng sọ nhất là con người. Muốn bay lên trời con chim phải bí mật rời tổ rồi khôn ngoan luồn lách qua các bụi cỏ một quãng xa rồi mới cất cánh bay lên. Khi đáp xuống, nó cũng khôn ngoan đáp xa tổ một khoảng độ mươi lăm thước, roi từ đó nhắm hướng tổ luồn lách trong cỏ mà lủi về! Vì vậy, tìm tổ chim ở địa điểm xuất phát bay lên hay nơi hạ cánh xuống là sai! Vậy nếu không xác định được hướng tổ ở đâu mà đến, thì ta chỉ còn cách tỏa ra tìm một chu vi vòng tròn với bán kính từ hẹp đến rộng mươi lăm thước may ra mới gặp nơi Sơn Ca đáp xuống, hoặc bay lên.
Đó là chưa nói chim con nở được mươi ngày tuổi đã khôn ngoan, chúng biết cảnh giác trước mọi kẻ thù. Khi có biến động, dù chạy chưa vững, chim con cũng bươn bả theo cha mẹ lủi vào bụi bờ tìm chỗ ẩn núp. Do đó, bắt được chim con cũng không phải là việc dễ dàng gì…Vẫn biết chim Sơn Ca con rất quí, bán được giá cao nhưng từ trước đến nay hình như chưa một ai có nghĩ nuôi chim Sơn Ca cho sinh sản tại lồng. Trở ngại lớn nhất là do giống Sơn Ca quá nhát, chuồng nuôi chim sinh sản chắc chắn phải lập ở nơi cách xa nhà ở, phải thật sự yên tĩnh mới đem lại kết quả tối. Thử hỏi như vậy thì còn vui thú gì và liệu kết quả thu gặt được có bù nổi với chi phí bỏ ra không? Cũng có một số nghệ nhân nuôi chim tin rằng nếu chim con sinh sản trong lồng liên tiếp vài thế hệ, hy vọng đời cháu chắt của nó sẽ bớt nhát hơn, dễ thuần thuộc hơn. Chúng tôi không hy vọng thu được kết quả nầy, vì bằng chứng trước mắt cho thấy: Sơn Ca con trong thời gian đút mồi thì dạn với chủ, nhưng sau thời gian đó chúng lại trở nên nhát, chứ không như Chích Chòe Than, Lửa hoặc các giống chim rừng khác, đã nuôi từ lúc nhỏ thì lớn lên trở nên dạn dĩ, thận chí còn nuôi thả được trong nhà, trong vườn như các loại gia cầm khác… Nhưng Sơn Ca thì không thể làm như vậy, với những chim cảnh nuôi được ba bốn mùa trở lên, chúng có phần dạn hơn, có thể cho tay vào lồng bắt ra tắm nước được dễ dàng.
Cập nhật thông tin chi tiết về “Chim Sơn Ca” Của Núi Rừng Tây Nguyên trên website Raffles.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!